Peyzaj Mimarlığı

Doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekân ve yaşam ortamı oluşturan, biyoçeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması, onarılması ve denetlenmesi konularını kapsayan eğitim, araştırmalar yapan ve ülkesel, bölgesel, kentsel ve kırsal ölçekte fiziksel planlar içerisinde yer alarak kültürel ve doğal değerlerin korunması ve sürdürülebilirlik adına ekolojik öncelikli projeler üretilmesini sağlayan bir planlama ve tasarım dalıdır.

Bugün, yeni milenyumda, insanoğlunun doğal ortamı ve taşıma kapasitesiyle ilgili riskler ve ciddi sorunlar, gelecek yolunda belirleyici bir noktada duruyor. Peyzaj mimarlığı doğal çevrenin korunması yönünde şehir, kasaba ve köylerde insancıl yapılı bir çevrenin geliştirilmesi ve canlılığının sürdürülmesine katkıda bulunmak üzerine denir. Peyzaj mimarlığı, yapı üretim sürecinde dışarıda kalan tüm alanların (yapı çevresi) yapı ruhsat aşamasından, kentsel ve kırsal alanlardan ülke ölçeğine kadar mücavir alan içinde kalan veya kalmayan uygulamaların gürültü, aydınlatma, enerji, güvenlik, doğal âfetler, felaketlere karşı, estetik faktörleri gözeterek standartlara uygun mekânsal alanların oluşturulması, planlanması ve ekolojik olarak kurgulanması, tasarlanması, planlanması, peyzaj projelerinin projelendirilmesidir.

Peyzaj mimarlığı hükûmetlerin yerel gelişmelerini düzene koyarak, yapısal tasarımları ve bitkilendirmeyi dengeleyerek âfetlere, felaketlere güvenli mekânlar oluşturan, bunun sonucunda ülke ekonomisine sağlık, çevre, sosyal vb. konularda pozitif etkiler sağlayan binalar ve çevreye olan uyuma, korunmasına, devamlılığına, sürdürülebilirliğine göre tasarımlar ve planlamalar yaparak yön vermektedir. Ülkesel kapsamdan yerel boyutlara değin, doğal değerlerin korunması ve geliştirilmesini ön planda tutan ekolojik planlama sisteminin karşılığı olan peyzaj planlarıdır. Peyzaj tasarımı; kentsel yerleşimlerin bir bölümünü ya da bütününü kapsayan kentsel tasarım ve kent yenileme çalışmalarını yürütür. Topluma açık yeşil alanların (parklar, meydanlar, dinlenme alanları, yaya yolu ve bölgesi, kıyı bantları, botanik bahçeleri, hayvanat bahçeleri, çocuk bahçeleri, oyun alanları, spor alanları, otopark vb.) yapısal ve bitkisel tasarımını yapar, uygulama ve bakımını yürütür. Toplu konut alanları ve toplu kullanım ortamlarında (üniversite kampüsleri, alışveriş merkezleri, toplu işyerleri vb.) bitkisel ve yapısal tasarım, uygulama ve bakım çalışmalarını yapar. Turizm ve dinlenme tesisleri, eğlence tesisleri (lunapark, aquapark vb.) ve su kıyısı rekreasyon tesislerinin yapısal ve bitkisel tasarımını yapar, uygular ve bakımını yürütür. Tarımsal amaçlı çiftlik ve hobi bahçeleri tasarlar, uygular ve bakımını yürütür.

Tasarım Yaklaşımı

Tasarımla birlikte öncelikli olarak bilimsel veriler doğrultusunda ekolojik, doğal, sosyal, kültürel, çevresel, ekonomik, teknolojik, iklimsel, arazi yapısına göre, yakın çevre ilişkileri, bitkisel, coğrafik, yenilikçi, sürdürülebilir, sorunlar ve olanaklar tespiti sonucu, doğal, tarihi ve kültürel değerleri koruyarak yasal çerçeveler ışığında insan-flora-fauna ilişkisini ön planda tutarak ihtiyaçlar ve gereksinimler gözetilerek yapılan çalışmalardır. Sosyal-kontrol, suç önleme, halk sağlığı, gürültü bariyerleri, karayolları çalışmalarında gürültünün azaltılması ve hava dağılım modellerinin kullanımı ve analizi gibi parametreleri ön planda tutulur.

Temel olarak ekoloji ile doğa ve teknolojiyi harmanlayarak bireysel, yerel, ülkesel, küresel ekosistemlere koruma, ekonomik, yönetim ve rejenerasyon stratejileri yararlarında bulunur. Tasarım sürecinde coğrafi bilgi sistemleri (GIS), (CBS) kullanılarak overlay analizi (örtüşme analizi) ile farklı tabakalar, katmanlar üzerinde mekânsal veriler kullanılarak alanın geliştirilmesi, tasarıma yön verilmesi sağlanır.

Peyzaj planlama; doğal ve kültürel süreçlerin ve kaynakların tanımladığı yaşam ortamlarının, koruma-kullanım dengesinin sağlanması ile kentsel, kırsal ve endüstriyel, turistik ve benzeri kullanımlarda var olan ve olası çevre sorunlarının giderilmesi ve önlenmesi temelinde, kamu ve toplum yararını gözeterek açık ve/veya yeşil alanların oluşturulmasında, koruma, onarım, yenileme, restorasyon ve yönetimi ile plan ve projelerin uygulanmasını içeren ve sürdürülmesi temelinde alan kullanım projeleri üreten planlamadır. Peyzaj planlamanın analizleri sonucu ilgililerin katılımı ile peyzaj gelişim stratejileri oluşturulur. Bu stratejiler peyzaj planlarına aktarılır. Aynı zamanda çevre düzeni planlarına aktarılması sağlanır.

Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’ne göre tanımı; Peyzaj planlama, peyzaj planlanması, peyzajların geliştirilmesi, restore edilmesi veya yapılması için yapılan ileri görüşlü güçlü eylem anlamına gelir. Peyzaj planlama, peyzaj mimarlığının bir dalıdır. Ervin Zube (1931-2002) göre peyzaj planlama önemli doğal ve kültürel kaynakları ve doğal süreçleri korurken rakip arazi uzlaştırılması kullanıldığı ile ilgili bir aktivite olarak tanımlanır. Frederick Law Olmsted tarafından planlanan şehir park sistemleri ve yeşil yollar kentsel peyzaj planlamanın anahtar örnekleridir. Peyzaj tasarımcıları inşaat çalışma komisyonunda olan müşteriler için çalışma eğilimindedirler. Peyzaj plancıları teknik çizim limitleri dâhilinde ve ülkesel, bölgesel, arazi ve mülki sınırlar dâhilinde sınırlandırılmış olan tasarım projelerine bakabilirsiniz.

Peyzaj plancıları hangi projeler eğiliminde çalışmaktadırlar: Geniş coğrafi alanlar (ülkesel, bölgesel ve kent ölçeğinde), arazi kullanım sorunlarında, uzun bir süre uygulanır. Kırsal alanlarda, plansız maden çıkarımının açtığı hasarların onarımı peyzaj planlama için kamu kurumu talebine yönelik erken nedenlerden biridir. Peyzaj planlama çalışmalarında arazi kullanım kararlarını alabilmek, çevresel, sosyal, ekonomik vb. faktörleri göz önünde bulundurarak mekâna, araziye yönelik çeşitli analizler yapabilmesi, geleceğe yönelik planların oluşturulması ve tasarım süreçlerine katkı sağlaması amacıyla coğrafi bilgi sistemlerinden (CBS) yararlanılır.

Korunacak alanların belirlenmesi çalışmalarını yürütür, koruma alanı statüsündeki yerlerin (milli parklar, tarihi ve arkeolojik alanlar vb.) gelişme ve yönetim planlarını yapar. Sulak alanlar, akarsu koridorları, maden ocakları, katı atık depolama alanları, ormanlar gibi insanlar tarafından tahrip edilmiş veya edilmekte olan alanların sürdürülebilirliği ve onarımı için planlama yapar. Turizm alanların fiziksel planlamalarında doğal ve kültürel değerlerin korunması için ekolojik öncelikli planları hazırlar. Peyzaj planlama ve tasarımda ekolojik sınıflama - peyzaj sınıfları / doğal vejetasyon potansiyeli ile iklim, toprak koşulları, morfolojik ve jeolojik yapı, su ilişkileri gibi nitelik ya da etmenler (mikro-klimatik alanlar, bakılar, morfolojik yapıyı inceler) göz önünde bulundurularak planlama ve tasarım yapılır ve bu etmenler son derece önemli yer teşkil eder.

Peyzaj Mühendisliği

Peyzaj mühendisliği, ekolojik ölçütler doğrultusunda araziyi ve suyu şekillendirmek için matematik ve bilimin uygulamasıdır. Ayrıca “yeşil mühendislik” diye tariflenebilir ama peyzaj mühendisliği için bilinen en iyi tasarım profesyonelleri peyzaj mimarıdır. Peyzaj mühendisliği, antropojenik peyzajın yapılması ve tasarlanması için mühendislik ve diğer bilimlerin disiplinler arası uygulamasıdır. Bu farklılık geleneksel olarak alanın, arazinin yeniden ıslahı, iyileştirilmesi, yeniden kullanımını ve geri kazanımını kapsamaktadır.  Peyzaj mühendisliği şu konularda bilimsel disiplinler içerir; Botanik, ekoloji, orman, jeoloji, jeokimya, hidrojeoloji, yaban hayatı ve biyoloji, uygulamalı bilimler olarak; mühendislik jeomorfolojisi, madencilik ve peyzaj mimarlığı, geoteknik, geodesign, inşaat, tarım ve sulama.

Peyzaj mühendisliği, bildirilen kesin hedefler için tasarımlar yaparak başlangıç koşullarının belirlenmesini, yinelenen tasarımı, tasarım bilgisine dayalı performans tahmini, performansı izleme içererek mühendisliğin kuvvetli yönlerini temel alır. Peyzaj mühendisliğinin başarısının arkasında arazi ıslahı, yeniden kazandırma (madencilik faaliyeti sonrası gibi), düzenleme, yenileme, reklamasyon tarihi ve güçlü başarı örnekleri bulunmaktadır. Peyzaj mühendisliğinin ayırt edici özelliği ayrı bir disiplin gibi tutulması; inşaat ve tasarımın bilinen bütün aşamalarından itibaren arazi formu, şekli, parçaları (bileşenleri, alt katmanları) ile bitkilendirme tekniğinin birlikteliğidir.

Peyzaj mühendisliği, geleneksel mühendisliğin tüm unsurlarını (planlama, araştırma, tasarım, yapım, işletme, değerlendirme, araştırma, yönetim ve eğitim) barındırıyor olsa da, üç ana alanda odaklanmıştır. İlk olarak kilit planlama, bir bütün olarak peyzaj hedef belirleme ve tasarım içerir. İkinci olarak, peyzaj tasarımı kilit planlama süreci içinde belirlenen güvenilir hedeflere ulaşmak için kişisel arazi şekillerinin tasarımına daha fazla odaklanmıştır. Peyzaj performans değerlendirmesi her iki taraf için de kritik öneme sahiptir. Aynı zamanda sorumluluk tahmini ve finansal güvence düzeyleri içinde önemlidir. Çok disiplinli bir ekip vasıtasıyla perfomans değerlendirmesi, tasarım ve planlamanın tekrarlanan, yinelenen süreci peyzaj mühendisliğinin temelidir. Arazi biçimlendirme (gradding) ile parsel içi kot çözümleri, yağmur suyu yönetimi, otopark alanları çözümleri, bina ulaşım yolları vb yapısal projeleri kapsar. Yalıtım malzemelerinin bilinmesi, çeşitlendirilmesi, drenaj (su uzaklaştırma) sistemleri ve malzemeleri, cephelerin mimariyle birlikte çözümlenmesi, yapı elemanları, dilatasyon çözümleri, statikle bağlantılı ankraj ayrıntıları, bahçe, teras veya balkonlardaki toprak yüklerinin hesaplanması, çatılara ve teraslara gelen yüklerin hesaplanması uygun detay projelerinin oluşturulması, uluslararası standartlara uygun otopark çözümleri ve otopark üzerinde toprak üzerinde çalışmalar, güneş kontrolü, rüzgâr kontrolü, bitkilerin yapılara vereceği zararların önlenmesi, istinat duvarı çalışmaları, cephe suyu, bitkilere zemin oluşturma, iklimlendirme, vaziyet planlarında kot çözümleri, geri dönüşümlü malzemeler, gri su ve atık su kullanımı, güneş ve rüzgâr enerjisi kullanımı vb peyzaj mühendisliğinin çalışma alanlarıdır.

Peyzaj Mühendisliği Kapsamı

Peyzaj onarımı; peyzaj bozulması, peyzaj onarımı ve peyzaj onarım tekniği, peyzaj onarımında kitle hareketlerine, yüzeysel ve oyuntu erozyonuna, yatak erozyonuna, sel ve taşkına ve çığ zararlarına karşı teknik ve biyoteknik önlemler, yerüstü maden alanlarının iyileştirilmesini kapsar. Peyzaj onarımı bozulan arazinin yeniden ekonomik ve ekolojik değerine ulaşılması ve arazi kullanım planlaması ile ilişkilidir. Çevre kirlenmesi, arazi bozunumu gibi çevre sorunlarının giderilmesi, bozulan yerlerin onarımı ve çevre kalitesinin yükseltilmesi için karayolları, maden ocakları, hareketli kumul alanları, havzalar, deniz kıyı kirliliği, dere kenarları, bataklıklar, katı atık depo alanları, tahrip olmuş tarım alanları, tahrip olmuş orman alanları gibi ortamlarda gerekli planlama, yapısal ve bitkisel tasarım, mühendislik, uygulama ve danışmanlık hizmetlerini yürütür.

Peyzaj yönetimi; kentsel veya kırsal peyzaj yönetimi konularında fikir üretimi, projelendirme, uygulama, izleme, denetleme ve danışmanlık hizmetlerini yürütür. Kırsal yerleşim kalkınma programlarında yer alır ve köy yenileme çalışmaları yapar. Bölge, yöre ve havza yönetimi çalışmalarında yer alır.

Peyzaj mimarlığı, bina dışında kalan alanların mekân, hacim ve yüzeylerin mimari standartlarla birlikte ekonomik, estetik, mühendislik ve bilimsel çözümler ışığında planlanması ve tasarlanmasını değerlendiren yapı sistemlerine uygun fiziksel projeler üreten, fiziksel çevre kontrolü konusunda bilgileri kullanan, aydınlatma, küresel ısınma ile birlikte iklim kontrolü, ekonomi çalışmalarına katkıda bulunan çözümler üreten, etkin enerjinin kullanımı, suyun kullanımı ve alan planlaması vb doğal ve kültürel alanları harmanlayarak insan odaklı eşsiz doğa koşulları oluşturur. Kent içinde peyzaj bütünseldir. Mimarinin yapısından ve yüzeyinden, teras ve balkonlarla birlikte kentin arakesitine kadar her yerde yer almaktadır.

Planlama ve tasarım sürecinde doğal peyzaj materyalleri ve elemanları (otsu, odunsu, su, mevsimlik ve yerötücü bitkiler, çim, çalılar, ağaççıklar, ağaçlar gibi) canlı materyaller kullanılır; ayrıca yapı sistemlerini oluşturan (ahşap, beton, taş, toprak, heykel, rüzgâr, ses, renk, koku, ışık, gölge, tuğla, çakıl, kaya, cam, traverten, heykel, metal, demir, kum, mineraller gibi) cansız malzemeler ve diğer faktörler kullanılır. Ayrıca peyzaj yapıları kapsamında yol, otopark, park, yaya bölgesi, kaldırım, çocuk oyun alanları, yeşil alanlar gibi yerler ile bunlar üzerindeki kamu hizmetlerinin yürütülebilmesi için gerekli büfe, trafo merkezi gibi tesisleri, ulaşım ve haberleşme noktaları, sinyalizasyon ve aydınlatma elemanları, çöp kutusu, bank, reklam ve bilgilendirme levha ve panoları gibi kent mobilyaları ile kamusal mekânların ve cephelerin düzenlenmesi projelerinde yer alarak yapısal peyzaj elemanlarına ait projelerinin (kentsel donatılar) hazırlanmasında aktif olarak yer alırlar.

Peyzaj mimarlığı başta bilim, mühendislik, teknoloji, mimarlık, mekân ve hacim sanatları olmak üzere birçok sanat dallarını bir araya getirerek alan tasarımı, planlaması ve yönetimi ile uğraşan koordineli bir meslek disiplinidir. Peyzaj mimarlığı mesleğini uygulayan kişiye “peyzaj mimarı” denir. Peyzajların ekolojik sağlığının sürdürülebilirliğini, korunmasını, gelişmesini ve yönetimini peyzaj mimarı sağlar. Peyzaj mimarında olması beklenenler, aranan özellikler; mühendislik ve mimarlık disiplini gerekleri, bilim, teknoloji, sanat, ekonomi, matematik, botanik, coğrafya, jeomorfoloji, toprak, ekoloji ve bilgisayar bilgileri alanlarına yakından ilgili ve bunun yanında doğal-kültürel çevreyi algılayan, tasarım ve planlama yetenekleri mantığı üzerine becerileri olan, ekonomik ve estetik görüşe sahip, kültürel altyapıyı sorgulayan, yapıcı ve üç boyutlu düşünme becerisine sahip kişiler olması beklenir.

Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Federasyonu'na Göre Kapsayan Görevler

1.Çokuluslu, ulusal, bölgesel, yerel düzeyde peyzaj planlama, tasarım ve yönetimi için yeni ya da geliştirilmiş kuramları, politikaları ve teorileri geliştirmek

2.Ulusal, milli parklar ve diğer koruma ve rekreasyon alanları için yeni ya da geliştirilmiş teoriler ve yöntemlerin oluşturulmasıyla beraber bu alanlara ilişkin politika, plan, uygulama etki ve izleme yöntemlerinin geliştirilmesi

3.Bahçeler, parklar, piknik alanları, kültürel ve/veya tarihi peyzajların onarımı, koruma ve yönetimi, restorasyonu, tasarımı ve planlanmanın üstlenilmesi ve çevre bilincinin artırılması için yeni ya da geliştirilmiş teori ve kuramların oluşturulması,

4.Özel ve kamusal açık alanlar: parklar, bahçeler, yollar, plazalar, meydanlar, toplu konutlar, mezarlıklar, anıtlar, turistik, ticari ve endüstriyel, eğitim kompleksleri; spor alanları, botanik ve hayvanat bahçeleri, rekreasyon alanları ve çiftlikleri içeren kent ve yakın çevresi (banliyö) ile kırsal alanlardaki çevrenin inşasında estetik ve fonksiyonel oluşumunun izlenmesi, korunması, yönetimi, tasarımı ve planlaması

5.Yollar, barajlar, enerji ve büyük kalkınma projeleri gibi altyapının korunması, yönetimi, yer seçimi, estetik ve fonksiyonel tasarımı ve planlanması,

6.Çevresel ve görsel etki değerlendirmelerini içeren peyzaj değerlendirme çalışmalarına yönelik politikaların ya da projelerin oluşturulması,

7.Alanları inceleyerek, iklim, toprak, flora, fauna, yüzey ve yer altı suları, drenaj gibi faktörlerin analizleri sonucu, kontrol etmek, çevrenin oluşumunda ve peyzajla ilgili projeler için yapılacak iş programları ve çalışma yöntemleriyle ilgili müşterilere danışmanlık yapmak,

8.Kentler ve yakın çevreleri (banliyö) ve kırsal alanlarda yapılandırılmış çevrenin kullanımı, kalitesiyle ilgili iş programı, zaman çizelgeleri, maliyet tahminleri (keşif-metraj), teknik rapor, çizimlerle ilgili planlar, tasarımlar ve uygulama çizimlerinin yapılması, uygun çözümlerin geliştirilmesi ve tanımlanması

9.İnşaatın iş programı ve maliyet tahmini (keşif-metraj), teknik rapor vb., planlara uygun önerilerin yapılması, gerçekleştiğini izlemek, danışmanlık yapmak ve uygulamayı kontrol etmek,

10.Peyzaj ekolojisi ve yorumlanması, uzaktan algılama, coğrafi bilgi sistemleri uygulamaları gibi peyzaj mimarlığının ilgili olduğu konularda önerilerde bulunmak, peyzaj iletişimi, eğitim politikaları, yasalar, hukuk vb. mesleki konularda teknik rapor ve bilimsel araştırmaları hazırlamak, araştırmaları ve politikaları yönetmek

11.Peyzaj planlama ve tasarım projelerinin yönetimi

12.Yukarıda belirtilen görevlerin uygulamaya geçirilmesini sağlamak, ilgili diğer görevleri yapmak,

13.Peyzaj planlama ve tasarımla ilişkili diğer çalışmalara danışmanlık yapmak ve diğer çalışanları denetlemektir.

Proje ve Faaliyet Alanları

Peyzaj mimarlarıyla işbirliği içinde olan profesyonel görevlerin çeşitliliği çok kapsamlıdır. Ancak içerdiği bazı proje türlerinin örnekleri aşağıdaki gibidir:

1.Planlama, form, ölçek ve yeni gelişmelerin konumlandırılması

2.Kentsel donatı elemanlarının konstrüksiyonu, detaylandırılması, tasarımı ve projelendirilmesi (banklar, aydınlatma elemanları, çocuk oyun grupları, çatı örtüleri, gazebo, kameriye, plaj yapıları, Türk bahçesi yapıları gibi)

3.Sivil tasarım ve kamusal altyapı

4.Sürdürülebilir kalkınma

5.Kırsal ve kentsel kalkınma

6.Mekânsal planlama

7.Çevre düzeni planı hazırlaması

8.Koruma amaçlı imar planı hazırlanması

9.Tarihi çevre ve koruma

10.Yağmur suyu yönetimi içinde yağmur bahçeleri, yeşil çatılar, yeraltı suyu zenginleştirmesi ve sulak alan iyileştirilmesi

11.Kamu kurumları bahçeleri ve kamu tesisleri için mekân ve kampüs tasarımı

12.Parklar, botanik bahçeleri, arboretumlar, yeşil yollar ve doğa koruma

13.Rekreasyon ve dinlenme tesisleri (çocuk oyun alanları, golf alanları, tema parklar ve spor tesisleri)

14.Gayrimenkul ve konut peyzajı, master planlaması ve tasarımı

15.Karayolları, ulaşım yapıları, köprüleri ve ulaşım koridorları güzergâhları

16.Kentsel tasarım, kasaba ve şehir meydanları, sahil kenarları, yaya düzenlemeleri ve otoparklar

17.Kentsel mekânlar (caddeler, sokaklar, avlular)

18.Sosyal donatı tasarımı, planlama ve uygulaması (süs ve yüzme havuzları, yürüyüş parkurları veya yolları, bisiklet parkurları, yeşil alanlar, yeşil çatı uygulamaları, çocuk oyun alanları, engelsiz oyun alanları ve yürüyüş yolları, spor sahaları gibi)

19.Olimpik alanlar, fuar alanları

20.Su kıyıları

21.Doğal park, milli parklar, turizm ve tarihi peyzajın yeniden canlandırılması, tarihi bahçe değerlendirilmesi ve koruma çalışmaları (Rölöve, restorasyon, restitüsyon)

22.Doğal ve tarihi anıtlar

23.Rezervuar alanları, barajlar, enerji santralleri, maden çıkarma sanayi uygulamaları, arazi ıslahı (maden ocakları peyzaj onarımı) veya büyük endüstriyel projeleri ve çevresel etki azaltılması

24.Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) ve peyzaj değerlendirmesi, planlama fikirleri ve arazi yönetimi önerileri

25.Ekolojik etki değerlendirmesi (EED)

26.Stratejik çevresel değerlendirme ve planlama (SÇD)

27.Kıyı ve deniz kumul hareketleri ve çevresel etki azaltılması, planlaması

28.Ekolojik tasarım, tasarımın herhangi bir unsuru olan sürdürülebilirlik ve doğal süreçleri kendisi entegre ederek çevreye etkisinin en aza indirir.

29.Entegre havza yönetimi

30.Taşkınların etkilerini azaltma, önleme ve kontrol altına alma projeleri

31.Koruma, kurumsal ve ticari

32.Tarihi koruma ve yenileme

33.Akademik yerleşkeler

34.Askeri yerleşkeler

35.Okul bahçeleri

36.Botanik, tematik ve endüstriyel parklar

37.Turizm sektörü (resort, oteller, tatil köyü, golf alanları gibi)

38.Turizm planları

39.Eko-mimari projelerinde ortak çalışmalar içerisinde yer almak

40.Kuruluş ve kuruma ait iç mekân peyzajı

41.Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)

42.Kentsel mühendislik

43.Kentsel yol peyzajı (örnek Berlin)

44.Belediyeler

45.Sosyal, ekonomik, sağlık ve güvenlik açılarından kent merkezlerini ve çevrelerini canlandırma ve rehabilite etme sürdürülebilir mekân projeleri  

46.Kentsel tasarım ve dönüşüm sürecinde planlama ve tasarım projeleri

47.Kentsel dönüşüm

48.Tedavi, şifa ve algısal bahçeleri

49.Kış bahçesi sistemleri, tasarımları

50.Ulaşım koridorları ve tesisleri

51.Güvenlik tasarımı

52.Peyzaj sanatı ve alan plastiği

53.Arazi ıslahı

54.Su kaynakları ve politikaları

55.Peyzaj mirası alanları

56.Mezarlıklar

57.Yeni yerleşim alanları ve kentler

58.İklim değişikliği etkilerinin ve karbon (CO₂) salınımının azaltılmasına yönelik çalışmalar

59.Akaryakıt ve LPG istasyonları

60.Sanayi alanları

61.Sosyal tesis alanları

62.Kentsel servis alanları

63.Kamu taşınmazı bina alanları

64.Alt yapı - kent bilgi sistemleri

65.Konut dışı alanlar

66.Gürültüyü azaltmaya ve önlemeye yönelik projelerin, haritaların hazırlanması ve uygulanması süreçlerinde

67.Karayolu ve tren yolu projelerinde

68.Büyük ölçekli projelerde (enerji istasyonları vb)

69.Eski endüstri alanlarının yenilenmesinde

70.Görsel peyzaj analizleri

71.Kıyı koruma ve selden, taşkınlardan korunma projelerinde

72.Su kaynaklarının yönetimi projeleri (gölet, baraj ve nehir düzenleme mühendisliği gibi)

73.Yeraltı su kaynaklarının korunması, toksik malzeme ve yüzeylerin yeniden vejetasyonu

74.Kentsel habitatlar ve habitat haritaları projeleri

75.Korunan alanlar

76.Yeşil altyapı, peyzaj altyapısı, kentsel ekoloji

77.Üretken kentsel peyzaj

78.Kentsel sürdürülebilirlik

79.Peyzaj ve ulaşımın değişen doğası

80.Ekolojik rehabilitasyon

81.Habitat onarımı (restorasyonu)

82.Dikey bahçeler

83.Yeşil duvarlar

84.Ekolojik planlama projeksiyonlu alan kullanım planlaması

85.Yaşlılar ve engelliler için tasarımlar ve düzenlemeler

86.Ekosistem yönetimi

87.Kaynak verimliliği

88.Çevresel yönetim

89.Yeşil ekonomi çalışmaları

90.Felaketler ve mücadele

91.Isı adalarının önlenmesi çalışmaları, analizleri

92.Hava kalitesinin iyileştirilmesi çalışmaları

93.Alan kullanım kararları

94.Ekolojik riziko analizi ve haritalaması

95.Kaynak analizi

96.Kaynak envanteri

97.Yeşil kuşak çalışmaları

98.Yeşil kama çalışmaları

99.Yeşil yol çalışmaları

100.Toprak kullanımı ve yönetimi

101.Ulaşım - ulaşım master planlama

102.Peyzaj ve kent planlama

103.Kentsel politika ve araştırmalar, çalışmalar

104.Alan kullanım politikası çalışmaları

105.Sürdürülebilir gelişme çalışmaları

106.Çevresel planlama

107.Akıllı büyüme çalışmaları

108.Gürültü haritaları hazırlama

109.Doğal yollardan gürültüyü azaltma çalışmaları

110.Rüzgâr önleme çalışmaları

111.Alan kullanımı, peyzaj planlama ve peyzaj tasarımında enerjinin etkin kullanımı azaltılmasına yönelik çalışmalar

112.Güneş radyasyonundan korunma çalışmaları

113.Peyzaj, sağlık ve ekonomi

114.Peyzaj tasarımında enerjinin korunumuna yönelik çalışmalar, sıfır enerji politikasına yönelik peyzaj tasarımları, pasif güneş enerjisinden ısınma çalışmaları

115.Isınma ve soğutma masraflarının azaltılması çalışmaları

116.Organik bahçe çalışmaları

117.Karayolları, demiryolları, havaalanları projeleri

118.Peyzaj mimarlığı bakımından göç ve göç olgusunun kentlere ve kırsala olan etkileri

119.Enerji politikaları ve türlerinin peyzaj alanlarına etkisi

120.Yenilenebilir enerji kaynakları

121.İmar mevzuatı ve kentsel gelişim

122.Kent tarihleri

123.Biyotop ağının tanımlanması

124.Peyzajın estetik değeri çalışmaları

125.Ekolojik hassas alanların tanımlanması tampon kapasitesinin belirlenmesi

126.Korunan alanlarda sınırlayıcı planlama

127.Bir alanın, bölgenin bozulmuş, tahrip olmuş ekosistemini yeniden canlandırıcı önlemler, çalışmalar

128.Kent içinde ve dışında bölgenin peyzajına uygun aydınlatma elemanlarının dağılımı, ışık şiddetinin kuvveti, renginin uygulanması, kullanımı

129.Kentsel ısı adalarını önleme, tedbirler alma; kent içinde oluşan ısının azaltılması

130.Su döngüsünün korunumu, toprak döngüsü korunumu, enerji korunumu, malzeme korunumu çalışmaları

131.İnsan sağlığı ve konforu çalışmaları

132.Pasif enerji kazanımı çalışmaları

133.Akustik haritalarının hazırlanması, projelendirilmesi, denetlenmesi ve akustiğin azaltılması çalışmaları

134.Peyzaj ve akustik

135.Eko-mimarlık çalışmaları

136.Minyatür bahçecilik

137.Doğal peyzaj planlama

138.İç mekân bitkileri tasarımı ve uygulanması

139.Hobi bahçeciliği

140.Balkon, teras sistemleri

141.Çim alan tesisleri (spor alanları, futbol sahaları, atletizm sahaları, basketbol sahaları, voleybol sahaları, açık spor alanları vb)

142.Peyzaj şehirciliği

143.Ülkesel ve bölgesel mekânsal strateji planları çalışmaları

144.Orman, mera, yaylak, kışlak alanları

145.Kültür ve turizm gelişim ve koruma bölgeleri, turizm merkezleri

146.Organize sanayi bölgeleri

147.Genel peyzaj öğeleri, makroform analizi

148.Terminal, gar, liman ve havalimanı

149.Katı atık depolama, geri kazanım ve bertaraf tesisleri

150.İçme suyu ve atık su arıtma tesisleri

151.Yenileme, sağlıklaştırma, dönüşüm bölgelemeleri

152.Yerleşme alanlarının karakteristik özellikleri ve mekânsal gelişme eğilimleri ve potansiyelleri 153.Doğal tehlike ve risk alanları, varsa risk yönetimi ve sakınım planları

154.Mevcut yapı yoğunluğu ve doku analizi

155.Sosyal altyapı tesisleri

156.Adaların ve yapıların konumu

157.Tescilli eser, anıt vb. tarihi ve kültürel varlıklar

158.Hizmetlere erişebilirlik

159.Topografya, eğim vb eşikler

160.Göller, barajlar, akarsular, taşkın alanları, yeraltı ve yüzeysel su kaynakları vb. hidrolojik, hidrojelojik yapı

161.Ulaşım sistemi ve kademelenmesi, durak-istasyon noktaları

162.Yaya bölgeleri, yaya ve bisiklet yolları

163.Otopark kapasitesi ve dağılımı

164.Toplanma alanları

165.Açık ve kapalı alan kullanımları ve ilişkileri

166.Kentsel tasarım projesi yapılacak alanlar ve ilkeleri

167.Deniz ve kıyı ekosistemi

168.Kıyı kenar çizgisi ve sahil şeridi uygulamaları

169.Doğalgaz ve petrol ürünleri depolama iletim ve rafineri tesisleri

170.Turizm ve konaklama tesisleri, yat ve kruvaziyer turizmi

171.Eşik analizi çalışmaları ve planlamaları

172.Kentsel doku ve yaşanabilirlik

173.Yönlendirme ve tanıtım levhaları

174.Ulaşım-dolaşım ilişkileri

175.Taşıt, yaya, bisiklet, kısa ve uzun süreli otoparklar, servis alanları (ada içi ve dışı)

176.Kütleler arası mesafe gibi kütle düzenlemeleri, işlevlerin yatay ve düşey dağılımları

177.Bitkilendirmenin genel karakteri,

178.Malzemenin belirlenmesi

179.Doğa turizmi masterplanı hazırlama

180.Çevre düzeni planları

181.Bölge planları

182.İmar kanunu çalışmaları

183.Yapı projeleri

184.Kamulaştırma kanunu ve yönetmelikleri

185.Stratejik planlama

186.Stratejik mekânsal planlama

187.Kentsel tasarım yaklaşımları

188.Ulaşım temelli yaklaşımlar

189.Planlamada analiz ve sentez teknikleri

190.SWOT analizi (SWOT matrisi)

191.İşlevsel yapı analizi

192.Mekânsal gelişme stratejileri

193.Kent bilgi sistemi / Kent bilgi veritabanı

194.Çevresel kalite çalışmaları

195.Yaşam kalitesini yükseltme çalışmaları

196.Kentsel sağlıklaştırma

197.Kentsel koruma

198.Kimlikli kentsel üst çevre çalışmaları

199.Kentsel yenileme

200.Kentsel yeniden yapılandırma

201.Mekân içinde kent kimliğini destekleyen işaret öğelerinin algılanmasının sağlanması

202.Kentsel tasarım ve sosyal donatı projelerinin hazırlanması

203.Kentsel tasarım rehberlerinin hazırlanması ve uygulanması çalışmaları

204.Kentsel tasarım ve görüntü kirliliği kontrolü ve önleme çalışmaları

205.Kentin veya şehrin mimari doku ve estetiğine uygun kentsel tasarım rehberi

206.Cephe iyileştirme ve kentsel dönüşüm çalışmaları

207.Plan yapımı kapsamında kentsel, sosyal ve teknik altyapı ile ilgili standartlar ile ilgili çalışmalar

208.Bütünleşik kıyı alanları yönetim ve planlama 

Çağdaş peyzaj mimarlığı uygulamasından örnek: Peyzaj yöneticileri, peyzajın gelişimi ve uzun vadeli bakımı önerileri için peyzaj süreçleri bilgisini kullanır. Genellikle orman, doğa koruma ve tarım (ziraat) ile çalışırlar. Peyzaj bilim adamları toprak bilimi, hidroloji, jeomorfoloji veya botanik gibi peyzaj çalışmalarının pratik sorunları ile ilgili uzman becerilere sahiptir. Bu projeler arasında geniş alanların ekolojik değerlendirilmesi, planlaması ya da yönetim amaçları için alan etütleri değişebilir. Belirli bir alanda bir türün önemini ya da gelişimine olan etkileri rapor edebilir. Peyzaj plancıları kentsel, kırsal ve kıyı arazi kullanımının doğal, ekolojik, rekreasyonel yönleri ve konumu için peyzaj planlama ile ilgilenirler. İşlerini strateji ve politikaların yazılı ifadeleri somutlaştırır. Bazı peyzaj planlama sürecine peyzaj arkeolojisi ve hukuk gibi ek uzmanlık dâhil olabilir ve onların yasası yeni gelişmeler için master planlama içerir ve peyzaj değerlendirilmesi ve kıymetlendirilmesi ve politika planları ya da kırsal yönetim hazırlanması. Yeşil çatı tasarımcıları yağmur suyu yönetimi, buharlaşma ve terleme ile soğutma, sürdürülebilir mimari, estetik ve habitat oluşturma için kapsamlı ve yoğun çatı bahçeleri tasarlarlar.

Peyzaj Mimarlığı Tarihi

1800 yılı öncesi dönem için, peyzaj (daha sonraki adı peyzaj mimarlığı) köşklerin, sarayların, kraliyetlerin, dinî komplekslerin ve hükûmet merkezlerinin büyük ölçüde master (ana) planlamasında yer almaktadır. André Le Nôtre tarafından yapılan Vaux-le-Vicomte, Kral için Fransa'da Louis XIV. Versailles Sarayı kapsamlı çalışmalara örnektir. Joseph Addison 1712 yılında making bir peyzaj ile yazı yazan ilk kişiydi. 1828 yılında “peyzaj mimarlığı” terimi Gilbert Laing Meason tarafından icat edilmiştir ve ilk defa Olmsted Frederick Law tarafından 1863 yılında profesyonel başlık olarak kullanılmıştır. XIX. yüzyıl boyunca “peyzaj mimarı” terimi peyzajı tasarlayan profesyonel kişiler tarafından kullanılır oldu. “Peyzaj mimarı” kullanımı Olmsted Frederick Law’dan sonra kurulmuş oldu. 1899 yılında Beatrix Farrand ve diğerleri tarafından Amerikan Peyzaj Mimarları Topluluğu (ASLA) ve Uluslararası Peyzaj Mimarları Federasyonu (IFLA) kurulmuştur. XIX. yüzyıl boyunca kentsel planlama daha önemli ihtiyaç haline geldi. Yüzyılın ikinci yarısında Frederick Law Olmsted bugün peyzaj mimarlığı uygulamalarında büyük bir etkiye sahip olmaya devam eden parkları bir dizi tamamladı. Bunların arasında New York'ta Central Park, Brooklyn'de Prospect Park, New York ve Boston'da Zümrüt Kolye park sistemidir. Jens Jensen, Ford ailesinin özel mülkiyeti için Fair Lane ve Gaukler Point dâhil olmak üzere Chicago, Illinois için özel ve doğal, kentsel ve bölgesel parklar tasarlamıştır.

Peyzaj mimarlığı bir tasarım disiplini olarak gelişmeye devam etmekte ve XX. ve XXI. yüzyıllar boyunca mimarlık ve tasarımın çeşitli hareketlerine yanıt vermeye devam eder. Thomas Dolliver Church peyzaj mimarlığı mesleğinde yüzyıl ortasında önemli bir peyzaj mimarıdır. Ian McHarg modern peyzaj mimarlığı mesleğinde ve arazi planlaması üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. “Design with Nature” kitabında alanın nitel özelliklerini derleyen ve bir alanın katmanlarının analiz sistemini yaygınlaştırmıştır. Bu sistem bugünün coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) temeli oldu. Ian McHarg her alanın katmanlarının tarih, hidroloji, topografya, bitki örtüsü gibi niteliksel açıdan verecektir. CBS yazılımı her yerde görülen bugün peyzaj mimarlığı tarafından dünya ve yeryüzü üzerinde materyalleri analiz etmek için kullanılır. Diğer benzer meslekler şehir plancıları, coğrafyacılar, orman ve doğal kaynaklar uzmanları vb. tarafından da CBS kullanılır. Uluslararası düzeyde kabul görmüş diğer uygulayıcılar Paris'te Alain de Rogaine, Kyoto'da Yuishi Kogazawa ve Sydney'de Camille Kelly'dir.

Türkiye'de Peyzaj Mimarlığı Eğitimi

1933 yılında kurulan Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde “Süs Nebatları Şubesi” olarak başlamıştır. Ankara Üniversitesi'nin 1946 yılında kurulmasıyla bu kuruluş içinde yer alan Ziraat Fakültesi'nde “Bahçe Mimarisi ve Ağaçlandırma Kürsüsü” adı altında faaliyetine devam etmiştir ve önemli bir gelişme kaydetmiştir. Çevre ve peyzaj üzerine giderek artan ilgi sonucu ilk olarak Peyzaj Mimarlığı Bölümü olarak 1968 yılında Ziraat Fakültesi’nin 10 bölümünden biri olarak kurulmuş ve 1973 yılında ilk mezunlarını vermiştir. Haziran 1990 yılından itibaren Ziraat Fakültesi bünyesinde yer almasına rağmen mezunlarına “peyzaj mimarı” unvanı ve diploması verilmektedir. Eğitim süresi 4 yıldır. Peyzaj mimarlığı programları birçok üniversitede mimarlık ve mühendislik, mimarlık, tasarım ve güzel sanatlar, orman, ziraat fakülteleri olmak üzere değişik fakülteler altında yer alır.

Kaynak
http://www.unutulmussanatlar.com