Grafik
Grafik, görüntünün bir yüzey üzerinde temsil edilmesidir. Fotoğraflar, çizimler, diyagramlar, haritalar ve diğer resimler birer grafiktir. Grafikler genelde yazı, illüstrasyon ve renkten oluşur. Kelimenin öz Türkçesi “Çizge”dir. Ancak pek fazla kullanılmamaktadır.
Grafik tasarım bir mesajı iletmek, bir görseli geliştirmek veya bir düşünceyi görselleştirmek için metnin ve görsellerin algılanabilir ve görülebilir bir düzlemde, iki boyutlu veya üç boyutlu olarak organize edilmesidir. Baskı, ekran, hareketli film, animasyon, iç mimari, ambalaj tasarımı gibi birçok ortamda uygulanabilir. Grafik tasarımında ve grafik sanatlarda, görsel sanatların temel ilkeleri olan hizalama, denge, karşıtlık, vurgulama, hareket, görüntü, oran, yakınlık, tekrarlama, ritm ve birlik geçerlidir.
Grafiker ile Grafik Tasarımcı aynı anlama gelmektedir. Grafik tasarımcı unvanına sahip olabilmek için eğitimden geçmek gerekmektedir. Ama kendi kendisini geliştirmiş, bu konuda eğitim almadan da iyi yerlere gelmiş grafik tasarımcılar da vardır. Burada esas olan bilginin kaynağı değil, bilginin bizatihi kendisidir.
Grafik ve tasarımın tarihi, MÖ 14.000’lerde yapılmış mağara resimlerine ve MÖ 4.yüzyılda yazının başlamasına dayandırılabilir. Sonraları daha çok el yazması dini içerikli kitaplar ilk yayınlar olacaktır. Johann Gutenberg’in Avrupa’da 1450’lerde hareketli matbaayı icadı ile kitaplar yaygınlaşmaya başlamıştır. O dönemlerde entelektüel düşünce, din etrafında olduğundan ilk basılıp dağıtılmaya başlanan kitaplar dinsel kitaplardır. Basılı yayınlar için harf ve metin dizimi erken dönem grafik tasarım pratikleridir.
Asıl çıkış noktası ise; sanayileşme ve modern yaşama geçiş ile özellikle de fotoğrafın keşfi ile ortaya çıkan İzlenimcilik ve Post-İzlenimcilik akımlarının sonrasında başlamıştır. Çünkü resim sanatı farklı bir yöne ilerlemeye başlamış ve grafik, afiş, ürün katalogları vb. öne çıkmaya başlamıştır. Gazetenin ortaya çıkmasıyla reklam ve tanıtım öne çıkmıştır. Örneğin; ürün katalogları ilk önceleri fotoğraflarla değil gravür baskılar ile yapılmaktaydı. İşlerin tanıtımını ve duyurusunu yapan afişler de kendi içerisinde ayrı bir alan haline geliyordu. Bu alanlarda ilk çalışanlar da grafiker, grafik sanatçısı veya tasarımcı değil ressamlardı. Bu yüzden resimsel özellikleri önde, tipografik özellikleri geri planda kalıyordu. Fakat baskı tekniklerinin ilerlemesi, fotoğrafın geliştirilmesi ve tipografinin önem kazanması ile özellikle afiş tasarımı ve dolayısıyla grafik sanatlar resimden ayrı, tasarımın birer dalı olarak ortaya çıkmıştır.
Türkiye’de İbrahim Müteferrika, ilk defa 14 Aralık 1727’de matbaayı kurmuştur. Burada basılan kitaplar dünya kitap tarihine ve Osmanlı kültürü tarihine dair önemli bilgiler vermektedir. Bu matbaada 1729-1742 tarihleri arasında 16 kitap basılmıştır. 1729’da “Vankulu Lugati” Arapça harflerle ilk basılan kitaptır. Kâtip Çelebi’nin 1732’de basılan “Cihannuma”sı içinde harita ve çizimler vardır. J. B Holderman’ın “Grammaire Turque” kitabı 1730’da Osmanlı’da Latin alfabesini kullanan ilk baskı olmuştur. 1732 yılında basılan “Tarih-i Hind-i Garbî” (Amerika’nin Keşfi), Amerika hakkında Müslüman bir yazar tarafından yazılan ilk kitaptır, 13 tahta baskı içerir.
1891-1896 arasında William Morris, tasarladığı kitaplarla zamanına göre çok başarılı grafik tasarım işler üretmiştir. William Morris’in işleri, grafik tasarım için bir pazar olduğunu göstermiştir. Bu dönemler tasarımın sanattan ayrılmaya başladığı dönemlerdir. Ayrıca Münch pre-refaeritler ortaya çıkmıştır. Bu pre-refaeritler; resimleri idealize edilmiş, hayali, gerçek dışı kadın ve erkek tipolojisi, duygunun ve aşkın yüceliğine yönelik resimlerdir. Bu resimlerde anlatım yalınlaşmış, detaylar kaybolmuştur. İzleyenin baktığında hemen anlayabilmesi amaçlanmıştır. Münch’ün resimleri de grafik tasarım alanında yapılan ön hazırlık çalışmaları olarak kabul edilmektedir.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında 19.yüzyılın sanat ve tasarım görüşlerine tepki olarak yeni düşünceler oluşmaya başlamıştır. 1919’da Almanya’nın Weimar şehrinde kurulan Bauhaus Okulu sanat ve tasarım alanında birçok yeniliğin öncüsü olmuştur. Günümüzde grafik tasarım büyük ölçüde bilgisayar programları aracılığı ile yapılmaktadır.
Piyasada olup bitenlerin tümünü anlamak için en önemli araç olan grafikler, bugün hemen hemen bütün yatırımcılar, özellikle yoğun bir şekilde yatırım yapanlar, piyasaları tahlil etmek için tercihleri doğrultusunda grafikler kullanmaktadır. Grafikler, fiyat gelişmelerini göstermekte, piyasaların psikolojisini yansıtmakta ve alıcılarla satıcılar arasındaki etki ve tepkileri ortaya çıkarmaktadır. Piyasada bir yatırım aracıyla ilgili bütün hareketleri yansıttığı için grafikler piyasanın o yatırım aracını nasıl değerlendirdiğini anlatmaktadır. Sağladığı bütün bu bilgilerden dolayı grafikler yatırımcının vazgeçilmez yardımcısıdır. Grafikler üç ana gruba ayrılır: çubuk grafiği, mum grafiği ve çizgi grafiği.
1. Çubuk Grafikleri
Çubuk grafikleri yatırımcıya belirli bir zamanla ilgili dört bilgi sunar: belirlenen zaman diliminin açılış fiyatını, kapanış fiyatını, tavan fiyatını ve taban fiyatını. Çubuk grafikleri son bir dakika veya son bir yıl gibi her hangi bir zaman dilimi için kullanılabilir. Yatırımcılar farklı zaman dilimleri tercih edebilir ancak, daha uzun zaman dilimleri daha çok bilgi içerir ve böylece eğilimleri ve piyasa psikolojisini daha iyi yansıtır. Bir çubuk grafiğinin bilgileri nasıl yansıttığını A-01 grafiğinde görebilirsiniz.
2. Mum Grafikleri
Mum grafikleri 1700’lü yıllarda Japonlar tarafından yaratılmıştı. Tıpkı çubuk grafikleri gibi mum grafikleri de piyasanın açılış, kapanış, tavan ve taban fiyatını göstermektedir; çubuk grafiklerine nazaran ana farkı, açılış fiyatıyla satış fiyatı arasındaki aralığı gösteren gövdesidir. Bu gövde kırmızı (veya siyah) ise kapanış fiyatının açılış fiyatından daha düşük olduğunu gösterir. Gövde mavi (veya beyaz) ise kapanış fiyatı açılış fiyatından daha yüksektir. Çubuk grafiklerindeki çubuklar daha çok kapanış fiyatının bir önceki çubuğa nazaran gelişmesini gösterirken mum grafiklerindeki “mum”ları daha çok açılış fiyatıyla kapanış fiyatı arasındaki ilişki üzerine yoğunlaşır. Mum çubuklarının üstü ve altındaki fitiller söz konusu zaman diliminin içerisindeki tavan ve taban fiyatlarını göstermektedir. Mum grafikleri çubuk ve çizgi grafiklerine nazaran daha popülerdir. Bir mum grafiğinin örneğini ve açıklamasını yandaki A-02 grafiğinde görebilirsiniz.
3. Çizgi Grafikleri
Çubuk ve mum grafiklerinden daha az bilgi içeren çizgi grafikleri sadece zaman dilimlerinin seçilen süre boyunca kapanış fiyatlarını göstermektedir. Bunun için çizgi grafikleri daha çok uzun vadeli eğilimleri göstermeye yarar ve kısa vadeli analizlerde pek kullanılmaz. (Örneği A-03 grafiğindedir.)
|