Sgraffito Grafik Simge

Bir tür fresk tekniği olan “sgraffito”; imgelerin ya da desenlerin sıva, seramik ya da cam gibi çeşitli yüzeylerde kazıma yöntemiyle alttaki renk katının çıkarılması şeklinde yapılan bir sıva resim tekniğidir. Renkli sıva katlarının henüz kurumadan kesilerek alttaki renkli sıvanın çıkarılması şeklinde uygulanır. Sgraffito tekniğinin kabartma gibi görünmesi ve sıva katlarının kademeli olarak oluşturduğu gölgeler tekniğin uygulandığı yere etkili görsel nitelik katar. 

Teknik Özellikleri

En fazla dört sıva katı üst üste sürülerek yapılabilir. Duvar yüzeyine uygulanırken kaba sıvalı zemin önce renkli sonra da beyaz sıva ile kaplanır. Desen, kireçli beyaz sıvanın kazılması ve alttan çıkan renkli sıva ile elde edilir. Kimi örneklerde bu katlar daha da çoğaltılarak yine aynı yöntemle çok renkli kompozisyon elde edilir.

Grafik Simge

Ürün, hizmet düşünce ya da nesneyi ifade eden, evrensel anlamda görsel bir dil oluşturmak amacıyla tasarlanan işaretlerdir. Grafik simgelerinin işlevsel olarak kullanımı Orta Çağ öncesine kadar uzanır. Bu dönemlerde her ailenin bir simgesi olduğu, Orta Çağ soylularının da tanıtıcı armalar kullandığı ve sanatçıların da yaptıkları ürünlere kendi markalarını kazıdığı bilinmektedir. O dönemlerde okuryazar oranının düşüklüğü, armaları daha gerekli bir hâle getirmiştir. Rönesans Dönemi’nde İtalya’da Medici ailesinin faizi simgeleyen ve üç altın topla ifade edilen arması örnek verilebilir.

Günümüzde kullanılan amblem, simgesel işaret, logo ve ticari marka gibi grafik simgeler; aralarındaki küçük farklılıklardan dolayı sıkça birbirine karıştırılır. Bu kavramları örneklerle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz: 

Amblemler (İng. Sign, Fr. Embléme, Alm. Marke)

Bir kurumun, bir ürünün ya da bir hizmetin yapısını ve niteliklerini tanımlamaya yarayan özel olarak tasarlanmış görsel simgedir. Harf, biçim, motif ya da soyut bir simge gibi çeşitli biçimlerden oluşan amblemlerin tasarlanmasında en karakteristik yan, soyutlanarak biçimlendirilmeleridir. 

Biçimsel Özelliklerine Göre Amblemler

Tipografik Amblemler

Firma adını taşıyan sözcüğün baş harfinin ya da harflerinin kullanıldığı amblemlerdir. Kullanılan harfin anatomik yapısında değişiklikler yapılarak geometrik formlardan da yararlanılarak düzenlenen tek harften oluşan, dikkat çekici ve akılda kalıcı amblemlerdir. Harften oluşan ve iki harf arası mesafeden (espas) de yararlanılarak ikinci harfin oluşturulduğu amblemlerdir. Birden fazla harften oluşan amblemlerde harflerin yapısı, form ve espas düzenlenmesinde denge açısından dikkat çekici olması özelliği aranır.

Sembolik Anlamlı Amblemler

Bu tür amblemlerde sembolik motiflerden yararlanılır. Kendilerine özgü anlam ifade eden bu semboller yüklendiği anlamlar bakımından firmalar tarafından benimsenerek tanıtıcı biçime dönüşür. Baykuşun akıl, bilim, bilgeliği; kitabın yayınevini; güvercinin barışı simgelemesi gibi. Ayrıca firma adının anlatıldığı pelikan, aslan, başak, karaca gibi isimler de amblemin formunu oluştururlar.

Harf ve Sembolün Bir Arada Kullanıldığı Amblemler

Formlarını harflerden alarak firma hakkında bir imaj veren biçimlerin oluşturduğu amblemlerdir.

Soyut veya Somut Özgün Bir Form Özelliğindeki Amblemler

Sembolize ettiği konu veya kuruluşu somut anlatım elemanları kullanmaksızın sadece özgün bir form olarak anlatan amblemlerdir.

Firma Adını veya Kelime Olarak Bir Yazıyı, Resim Şekline Dönüştüren Amblemler

Akılda kalıcı, kolay hatırlanır ve karmaşaya imkân vermeyen nitelikteki amblem türleridir.

İllüstratif Amblemler

Sembolize edilen konu, yalınlaştırılmış resimsel elemanlarla anlatılır. Dinamik ve akılda kalıcı grafik resimlerden oluşan niteliktedirler.

Optik Amblemler

Kolay algılanabilen, etkili görsel, negatif ve pozitif unsurlardan oluşurlar. Modası çabuk geçmeyen kalıcılığa sahiptirler

Toplumsal ya da Kentsel Özelliği Yansıtan Amblemler

Tasarlanmış bir amblemin başarısı; 

1.Amblemin içeriği doğru yansıtması,

2.Yer alacağı ortamlara uyum gösterebilmesi,

3.Benzerlerinden farklı olması,

4.Uzun yıllar etkisini kaybetmeyecek nitelikte çağdaş bir anlatıma sahip olması,

5.Güven uyandırması,

6.Kullanışlı olması,

7.Kolay algılanabilir ve akılda kalıcı olması gibi ölçütlere bağlıdır.

Karakteristik özelliklerine göre amblemler; ticari, hizmet, kalite damgası, simgesel işaretler ve simgeler olarak beş ana grupta incelenebilir.

Simgesel İşaretler

Ürün, hizmet, düşünce ya da nesneyi simgeleyen işaretlerdir. Simgesel işaretler, topluma yaygın hizmet veren alanlarda evrensel bir dil oluşturmak amacıyla kullanılır. Trafik işaretleri, postane, ulaşım, hastane ve otellerde kullanılan işaretler, “sigara içilmez” levhaları ve ulusal bayraklar her gün karşılaşılan simgesel işaretlerdir

Logolar

Logo (Logotype); iki ya da daha fazla tipografik karakterin sözcük hâlinde okunacak biçimde bir araya getirilmesiyle oluşturulan ve ürün, kuruluş ya da hizmeti tanıtan marka ya da amblem özelliği taşıyan simgedir. Hem sözel hem de görsel mesajlar veren logolarda yeni tasarlanmış ya da var olan tipografik karakterlerden yararlanılabilir. Logo, okuryazar bir kitleye seslendiği için tarihsel olarak amblem ve diğer işaretlerden daha sonra ortaya çıkmıştır. Her logo tasarımı, tipografik bir deneydir. Başarılı logo tasarımları, içerdikleri simgesel yapı ile evrensel bir iletişim diline dönüşür. Ayrıntı için “Amblem-Logo” bölümümüze bakabilirsiniz.

Ticari Markalar

Marka, bir ürünün ya da hizmetin diğer ürün ve hizmetlerden ayrılmasını sağlayan sözcük, ad, sembol ve işaretler manzumesidir. Marka “ürün” ve “hizmet” markası olarak iki ayrı başlıkta sınıflandırılabildiği gibi her ikisini kapsayan markalar da vardır. Markaları amblemlerden ayıran fark, işlevsel olarak markaların firmaların adları; amblemlerin ise o markanın sembol işaretleri olmasıdır. Üretiliş biçimleriyle markaları; şirket isimleri (Ford, Tofaş, Oyak vb.), kişisel isimler (Koç, Vakko, Elvan vb.), anlamsız isimler (Pop, Fay, Omo, vb.), yabancı dildeki isimler, (Chat Noir, Blendax, Ronson vb.), herkesçe bilinen sözcükler (Karaca, Feza, Yumak vb.) diye de sınıflandırmak mümkündür.

Simge Tasarımı Ölçütleri

Karmaşık simgeler, değişik boyutlarda ve zeminler üzerinde işlev dışı kalır ya da unutulur. Ayrıntılı bir düşünce ya da kavramı yalın bir görsel biçime dönüştürmek, yani özetlemek simge tasarımının temel ilkesidir. Simge tasarımında ele alınan başlıca ölçütler şunlardır:  Nitelik, kalite ve içerik yansıtma: Simge, tasarımcısının değil; üretim ya da hizmetin nitelik, kalite ve içeriğini yansıtmalıdır.  Okunabilirliği: Simge, en küçük ve büyük boyutta aldığı yer ve yüzeyde (kartvizit, duvar, araç üstü, billboard vb.) okunabilir olmalıdır.  Simgesel, sözel, görsel ifadesi: Simge, tek renkle uygulandığında da temel özelliklerini kaybetmemelidir. Olumsuz koşullar altında da (kısa algılama süresi, zayıf ışık, yoğun görseller arasında yer alma) izlenebilir olmalıdır.  Estetik ve etki ölçütleri: Simge, güçlü ve etkileyici estetik yalınlık taşımalıdır.

Fonogramlar

Sesleri simgeleyen fonogramlar, dil farklarına bağlı olarak değişir. Fonogram özelliği taşıyan her harf, bağımsız bir yapıya sahiptir. Her harfin özel bir sesi ya da her sesin özel bir harfi simgelediği alfabe sistemleri geliştirilmiştir.

Logogramlar

İmge bağlantılı simgeler (piktogramlar), kavram bağlantılı simgeler ve diğer simgeler bu başlıklar altında incelenebilir.

İmge Bağlantılı Simgeler (Piktogramlar)

Farklı diller arasında iletişim sağlamak amacıyla, resimsel bir dille hazırlanan imgesel işaretlere “piktogram” adı verilir. Konu olarak aldıkları nesneyi doğrudan temsil eden imge bağlantılı simgelerdir. Çeşitli insan figürleri, telefon, kurukafa gibi konuların çoğunlukla stilize edilmiş siluetleri olan piktogramlar kolay algılanır ve çabuk öğrenilir

Kavram Bağlantılı Simgeler

Konu aldıkları nesneyi algılanabilen kavramlarla ifade ederler (Dalgalı çizgilerle suyu anlatmak, ok işaretleriyle yönlendirmek gibi). Kavram ile bağlantılı bir simge, piktogramlara oranla daha zor anlaşılır nitelikte olmasına karşın, konu aldığı nesne ya da kavramı algılanabilir formlara dönüştürdüğü için kolay öğrenilir ve çabuk hatırlanır. Trafik işaretlerinde özel mesajlar iletmek için biçim ve renkten yararlanılır. Daire içindeki işaretler yasaklama, üçgen içindeki işaretler uyarma, kare biçimliler bilgilendirme amaçlı olarak kullanılmaktadır

Kırmızının geçme yasağı, yeşilin geçiş serbestliği, sarının uyarma amaçlı kullanılması gibi renkler de ortak bir iletişim dili oluşturur.

Diğer Simgeler (Harfler, Sayılar, Noktalama ve Matematiksel İşaretler)

Gerçek nesneleri ya da kavramları temsil etmeyen ve doğrudan bildiri niteliği taşımayan ve ezberlenerek öğrenilebilen simgelerdir. Bunlar alfabeyi oluşturan harfler, noktalama işaretleri ve matematiksel işaretlerdir

Tasarım Standartları

Bir kurumun, bir ürünün ya da bir hizmetin yapısı ve niteliklerini tanımlayan görsel kimlik oluşturulduktan sonra sürekliliği sağlamak amacıyla biçimsel standartları programlama işidir. Bu programlar; başlıklı kâğıt, zarf, kartvizit, dosya, fatura gibi tanımlayıcı ticari kâğıtlara, basın ilânlarına, ambalaj tasarımlarına, mimari ve taşıyıcı araçlara, iş önlüklerine uyulması zorunlu biçimsel standartlar getirmeyi amaçlar. Belirlenen standartlar belli bir sistem içinde amblem, logo, renk ve tipografi ayrıntıları ile ilgili bilgiler, ölçüler ve kullanım detayları açıklanarak kitap hâline getirilir.

Görsel Kimlik El Kitabı: Kuruma ait yazı karakterlerini ve amblem, fotoğraf gibi unsurların nerede, nasıl kullanılacağını ayrıntılı olarak açıklayıcı niteliktedir. İçeriğinde;

Giriş yazısı, başlıklı kâğıt, zarf, kartvizit, tebrik kartı, fatura, sevk irsaliyesi gibi yazılı belge tasarımlarının yer aldığı bölüm,  kurumun yazışma, reklam ve duyurularında kullanılacak tipografik karakterin değişik boyutları ve et kalınlılıkları, yazışma örnekleri ve standart ölçüleri, amblem ya da logonun farklı boyutlarda siyah-beyaz örnekleri, kurumun basılı işlerde kullanılmak üzere standart renkleri, amblem, logo ve yazı grubunun iç ve dış mekânlarda kullanımı, taşıyıcı araç ve iş gömlekleri üzerindeki uygulamalar, fuar ve sergilerde kullanılacak grafik sistemleri içeren bölümler yer alır.

Ölçekli Yapım Resmi

Yapım resmi (Uygulama resmi): Bir tasarımın uygulanabilmesi için bütün görsel unsurların gerçek boyutta (1/1) gösterildiği çizim yüzeyi ya da yüzeylerine “yapım resmi” denir. Yapım resmiyle tasarımı sınırlayan çizgiler gerçek boyutta denetlenerek gerekli düzeltmeler yapılabilir. Kullanılacak renk sayısı kadar çizim yapılmalıdır. Uygulamanın bir başkası tarafından yapılacağı da düşünülerek ya da uygulama sırasında problem yaşanmaması için yapım resminin kusursuz olarak tam ölçüsünde hazırlanması gerekir. Yapım resmi yaparken çizim yüzeyinin tasarımın gerçek ölçülerinden biraz daha büyük tutulmasına; rapido, flomaster ve kurşun kalem gibi malzemelerle çizim yapmaya elverişli olmasına dikkat edilmelidir. Bu yüzeyler resim kâğıtları, milimetrik kâğıtlar, eskiz kâğıtları ya da aydıngerlerden seçilmelidir.

Orantılı Büyütme Yöntemleri

Görsel bir imgeyi orantılı olarak büyütüp küçültmede başvurulan iki yöntem vardır.

Orantılama ile Görsel İmgelerin Büyütülüp Küçültülmesi

Büyütülmesi ya da küçültülmesi gereken görsel unsur, üzerine konulan yarı saydam bir kâğıda aktarılır. Biçimi sınırlayan çizgiler belirginleştirilir. Uygulama yüzeyinden alınan gerçek ölçüyle çalışma resminin ölçüsü orantılı olarak eşit karelere bölünür. Küçük kareler içindeki biçimler büyük karelere büyütülerek aktarılır. Yukarıdaki şemada 1/3 oranındaki tasarım eskizi yüzeyi, belli bir sayıda eşit ölçülerde karelere bölünür. Tasarım yüzeyi ölçüsünde hazırlanan 1/1 yapım resmi (uygulama resmi) de aynı sayıda eşit karelere bölünür. Sonra küçük ölçekli tasarımın her bir kare içine denk gelen formu, büyük çizimdeki aynı karenin içine büyük ölçekte çizilerek işlem tamamlanır.

Geometrik çizimle bazı tasarımların karakteristik özelliği, geometrik yöntemlerle kolay çizilme olanağı bulur. Bu tasarımlarda gerekli ölçek tespit edildikten sonra geometrik ölçülerle büyütme ve küçültme ölçekleri kullanılarak ya doğrudan çalışma yüzeyine ya da yapım resmi yüzeyine 1/1 boyutunda çizim yapılabilir.

Araç Yardımıyla Görsel İmgelerin Büyütülüp Küçültülmesi

Projeksiyon, antiskop, fotokopi makinesi, ozalit gibi araçlarla da tasarım eskizleri istenilen ölçülerde büyütülüp küçültülebilir. Bu yöntemlerle yapılan büyütme işlemlerinde deformasyon nedeniyle oluşan hatalar elle düzeltilir.

Kros İşaretleri ve Uygulaması

Kros, tasarım ve uygulama çalışmalarında teknik analizler yapıldıktan sonra uygulama aşamasında çizimlerin, renklerin, kesimlerin, katlamaların ya da diğer işlemlerin örtüşmesi ve hatasız uygulama yapılmasını sağlayan rehber işaretlerdir. Genellikle yapım resimlerinin köşelerinde yer alan kroslar, görevleri gereği bölümlere ayrılmaktadır.

Katlama Krosları

Çizim yüzeyinde kesik çizgilerle ifade edilirler. Katlama, simetri, çerçeve ve eksenler için kullanılırlar

Kesim Krosları

Çizim yüzeyinin, tasarımın gerçek ölçülerinden daha büyük tutulmasını gerektiren uygulamalarda işlem sonunda kesilecek kısımları ifade ederler

Şablon Krosları

İki ya da daha fazla rengin, desen, simge ya da yazının birbirinin içinde veya üst üste uygulanıldığı tasarımlarda yapım resmi, iki ya da daha fazla sayıda ayrı kâğıtlar üzerine hazırlanarak tasarım unsurlarının üst üste konulduğuna doğru örtüşmesini kolaylaştıran işaretlerdir.

Ekleme, Birleştirme Krosları

Aynı imgenin, tipografik karakterlerin devamı ve çoğalmasını gerektiren uygulamalarda ya da çok büyük ölçekte bir yüzey için yapılacak tasarımın parçalara bölünerek uygulanmasında parçaların hatasız eklenmesinde kullanılır.

Şablon Kalıbı Hazırlama Ölçütleri

Dört ana başlıkta değerlendirilir: 

Ölçekli çizim: Uygulama yapılacak yüzeyin net ölçüsünün tasarım eskizi oranında küçültülerek yapılan teknik çizimidir. 

Renk sayısı: Kullanılacak renk sayısı ve renk alanlarının belirtildiği çizimlerdir. 

Renk katları: Kullanılacak renk katlarının kalınlığını belirten kesit çizimdir.

Şablon krosları ve renk katları: Birden fazla renk kullanıldığında yüzeyde görünecek renklerin üst üste doğru konumda çakıştırılmasında şablon krosları önem kazanır. Bunların dışında çizim şablonu altını göstermeyen mat bir yüzeyden hazırlanmışsa uygun yerlerinden çentik kesilerek kroslar konmalıdır.

Kaynak

http://megep.meb.gov.tr