Teknik Çizim-Teknik Resim
 Teknik resim, mühendisler arasındaki iletişimi en kolay ve en doğru şekilde sağlaması açısından büyük öneme sahip teknik bir alfabedir. Temelde doğrular ve eğrilerin çeşitli şekillerde bir araya gelmesiyle oluşan teknik resim, yapılması istenen konstrüksiyon ve tasarımın kâğıt üzerinde tanımlanması sanatıdır. Teknik resim, tasarımdan üretime, pazarlamadan kullanıma kadar bir ürünün başından geçen her aşamada ilgili kişilere yol gösterir. Teknik resim, ürünün malzemesini, nasıl imal edileceğini, boyutlarını, toleranslarını, yüzey kalitesini, sertlik değerlerini, ısıl işlemini vb. tüm imalat yöntemlerini daha sonrasında ürünün montajını, taşınmasını ve hatta kullanımını belirli kurallar ve standartlar çerçevesinde anlatır.
Daha önceleri çeşitli takımların (cıvata, somun ve sembol şablonları, aydınger kâğıdı, iletki (minkale), gönyeler, kurşun kalemler, silgiler, resim kâğıtları, çini mürekkebi, resim masası, resim tahtası, cetvel, daire şablonu, pistole'ler (yay cetvelleri), yazı şablonları, rapido takımı, T cetveli (85 veya 100 cm), pergel takımı vs.) yardımıyla el ile çizilen teknik resimler, gelişen teknolojiye ayak uydurmuş ve günümüzde büyük bir oranda bilgisayarlarda CAD (Computer-Aided Design) programları yardımıyla çizilmektedir.
 CAD (Bilgisayarlı Tasarım)
Solid Edge 2D Drafting ücretsizdir. Yani çizim masasından kalkıp bilgisayara geçmek istiyorsanız hemen indirin-kurun-çizin. Solid Edge 2D Teknik Resim Programı parametrik yapıya sahiptir. Kullanımı son derece kolaydır. En yaygın çizim programı AutoCAD'dir. Ancak katı modelleme (3 boyutlu çizim) kabiliyetleri gelişmiş değildir. Bu tür çizimler için Sketchup, CATIA, UGNX, Solidworks, Autodesk Inventor Solid Edge ve PRO/ENGINEER gibi programlar kullanılır. Günümüzde kullandığımız birçok araç ve âlet bu programlarla tasarlanmaktadır. AutoCAD ile sayılan diğer programlar arasındaki fark, 3 boyutlu çizim kabiliyetlerindeki gelişmişlikten çok parametrik (ölçülerin ve çizimlerin geri dönüşümlü değiştirilebilinirliği) olup olmamalarından kaynaklanmaktadır. AutoCAD bir parametrik çizim programı değildir.
CAM (Bilgisayarlı Üretim)
Bu tip çizim ya da modelleme programları sayesinde günümüz teknolojik koşulları çerçevesinde CNC tezgâhlarda üretim yapılmaktadır. Bu tür uygulamalar için CAM (Computer Aided Manufacturing) programları kullanılmaktadır.
 Teknik Resimde Kullanılan Araçlar
T cetveli, teknik resimde kullanılan, boyu 75 ile 100 cm arasında olan bir mühendislik cetvelidir. Günümüzde T cetvelinin de yerini Paralel'ler almıştır.
Giyim Üretim Teknolojisi Giysi Teknik Çizimleri
Tekstil ve hazır giyim sektöründeki gelişen teknoloji, giysilerin teknik hazırlıklarının niteliğini de değiştirmiştir. Sürekli gelişen moda sektöründe söz sahibi olmak, insanlara daha güzeli sunmak için sektörün ihtiyacı olan gelişmiş niteliklerle donatılmış profesyonel iş gücüne ihtiyaç vardır. Giyim üretim teknolojileri alanında çalışanlar için, giysi teknik çizimleri ve kalıp hazırlama önemli bir niteliktir. Giysi kalıbının hatasız oluşturulabilmesi çizgilerin yerinde ve doğru bir şekilde kullanılmasına bağlıdır. Doğru çizgi çizme, yetenekle ilişkili olduğu kadar eğitimle de kazanılacak bir yeterliktir. Giyim sanayiinin gelişmiş olduğu ülkelerde giysi teknik çizimleri büyük önem taşımaktadır. Giysi teknik çizimleri, bir ürünün hatasız olarak analiz edilebilmesi için gerekli olan en önemli aşamalardan biridir. Giysinin istenilen kalite niteliklerine uygun olarak üretilmesi, ön çalışmaların doğru yapılmasına bağlıdır. Birçok alanda olduğu gibi hazır giyim alanında da dünya ile yarışan ülkemizde, bu alanda eğitim veren kurumlarda sistemli bir eğitimle giysi teknik çizimlerinin önemini kavrayan ve tekniğe uygun çizim yapabilen gençler yetiştirilmelidir.
Teknik Resimde Kullanılan Araç ve Gereçler
 Kurşun Kalem ve Çeşitleri
Kurşun kalemler yazı yazmaya, çizgi çizmeye yarar ve belirli standartlarda üretilir. Ağaç kurşun kalemler, metal gövdeli takma uçlu kalemler, plastik gövdeli takma uçlu kalemler gibi çeşitleri vardır. Kurşun kalemler çeşitli sertliklerde üretilir. Bu sertlikler, harfler ve rakamlarla ifade edilir.
Harf olarak; B: Yumuşak (2B, 3B, 4B, 5B, 6B, 7B) H: Sert (2H, 3H, 4H, 5H, 6H, 7H) HB: Orta sert, F : H – HB arasında bir sertliğe sahiptir. Rakamlar harflerin önüne yazılır; 2B, 2H gibi. Rakam büyüdükçe yumuşaklık ve sertlik artar. Kurşun kalemlerin tutma kolaylığı bakımından altı köşeli olanları tercih edilmelidir.
Kurşun Kalemlerin Teknik ve Mesleki Resimde Kullanıldığı Yerler
B veya 2B: Kalın sürekli çizgilerde, H veya 2H: İnce sürekli çizgilerde, HB: Yazılarda. Takma uçlu kurşun kalemler, uç açma güçlüğünü ortadan kaldırdığı için tercih edilmektedir. Bu kalemler için H, B ve HB çeşitlerinde kalem uçları üretilmektedir.
Silgi ve Çeşitleri
Hatalı yazı ve çizgilerin tekrar düzeltilmesi için o kısmın temizlenmesinde lastik silgiler kullanılır. Yumuşak, sert silgiler ve silgi makineleri gibi çeşitleri vardır: Yumuşak silgiler, kurşun kalemle çizilen hafif yazı ve çizgilerin silinmesinde, sert silgiler, koyu kurşun kalem ve mürekkep çizgilerin silinmesinde kullanılır. Silgi makineleri, büyük resimlerdeki yanlışlıkların silinmesinde zamandan tasarruf için kullanılır. Ayrıca mürekkepli çizimlerin altında kalan kurşun kalem izlerinin temizliğinde geniş yumuşak silgiler kullanılır.
 Cetveller
a.Düz Cetvel: Ölçülerin resim kağıdına aktarılmasında ve düzgün doğruların çizilmesinde kullanılır. Çeşitli şekillerde ve bölüntülerde yapılmış ağaç, plastik ve çelik cetveller vardır. Cetveller santimetre (cm) cinsinden rakamlandırılmıştır. İki rakam arası 10 eşit parçaya bölünmüştür. Bunlar milimetreyi (mm) ifade etmektedir Teknik resimde plastikten yapılmış 200 – 300 mm’lik hassas bölüntülü cetvellerin kullanılması daha uygun olur.
b.Duble Desimetre: 20 cm boyunda olduklarından ve 2 desimetre (dm) anlamına geldiklerinden duble desimetre denilmektedir. Kesitleri eşkenar üçgen veya ikizkenar yamuk şeklinde olanları vardır. Üçgen kesitli olanlar daha çok orantılı çizimlerde kullanılır. Cetvelin kenarındaki bölüntüler; 1:2,5 – 1:5 – 1:10 – 1:20 – 1:50 – 1:100 ölçeğinde ve metrik sisteme göre küçültülmüş olarak çizilmiştir. Genellikle mimari resimlerde bu sistem küçültmeler için kolaylık sağlar.
c.T Cetveli: T cetveli iki kısımdan oluşur. Bunlar baş kısmı ve cetvel kısmıdır. Baş kısmı sabit ve hareketli olanları vardır. T cetveli ile yatay çizgiler, -gönyelere kızaklık yaparak- dik ve açılı çizgiler çizilir. Elma, armut, gürgen, kayın gibi sert ağaçlardan veya plastik malzemelerden yapılır. T cetvelinin baş kısmı çizim masasının sol kenarına düzgün olarak yerleştirilir ve sol elle hareket ettirilerek daha çabuk çizim yapılması sağlanır.
 Gönyeler
Çizimlerde iki çeşit standart gönye kullanılır:
a.45°’lik Gönye: Açıları 45° x 45° x 90°’dir. T cetveli ile çizilen yatay çizgilere bu gönye ile 45°’lik ve 90°’lik çizgiler çizilir.
b.60°’lik Gönye: Açıları 30° x 60° x 90°’dir. T cetveli ile çizilen yatay çizgilere bu gönye ile 30°’lik, 60°’lik ve 90°’lik çizgiler çizilir. T cetveli ile çizilen yatay çizgilere her iki gönye ile 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 135° ve 150°’lik açılar kolaylıkla çizilebilir.
 İletki (Açı Ölçer)
Açıların ölçülmesinde ve çiziminde kullanılır. 180° ve 360°‘lik olan tipleri vardır.
Aristo
Açıların ölçülmesinde kullanılan özel bir gönye türüdür. Aristo cetveli, belirli aralıkta paralel çizgilerin çizilmesinde de kullanılır.
Mezura
Meşinden yapılmış, 1,5 metre uzunluğunda, 2 cm genişliğinde, her iki tarafı cm ve mm bölüntülü, ölçü almaya yarayan araçtır. Mezuranın köşeleri demir bir parça ile kaplıdır. Düz ve yuvarlak yüzeylerin ölçüsünü almakta kullanılır. Metrenin çeşitli oranlarda küçültülmüş şekline ise “eşel” denir.
Eğri Cetveller (Riga ve Pistoleler)
Eğri cetveller aynı doğrultuda veya aynı yay üzerinde olmayan ikiden fazla noktanın birleştirilmesinde kullanılır. Ağaç ve plastikten yapılmış, birbirinden farklı şekillerde pek çok çeşidi vardır. Eğilip bükülebilen, içi kurşunlu, çubuk şekilde yapılmış olanları kullanımda büyük kolaylık sağlar. Düzgün bir çizim için belirli noktalardan geçen eğri, serbest el ile çizilir ve eğri cetvellere uyan kısımlar işaretlenir. Bundan sonra çini mürekkebi veya kurşun kalem ile eğri çizim tamamlanır.
 Pergel ve Takımları
Pergeller daire ve yayların çiziminde, ölçü taşımada ve eşit bölüntüler elde etmekte kullanılır. Piyasadan tek veya takım olarak temin etmek mümkündür. Pergellerin basit veya kaliteli, yapıldıkları malzemeye göre de çelik ve plastik olanları vardır. Çelik olanlar, tirlin takma ucu ve uzatma parçası bulunanlar tercih edilmelidir. Pergel takımında şunlar vardır:
a.Takma Ayaklı Pergel
Takma ayaklı pergele kurşun kalem, tirlin ve rapido takılabilir. Pergelin uzatma ayağı ile büyük çaplı daire ve yaylar rahatlıkla çizilebilir. Büyük çaplı dairelerin çiziminde pergel iğne ucu ve kurşun kalem uç ayaklarının kâğıda dik olması gerekmektedir. Bundan dolayı da ayakları mafsallı olan pergeller tercih edilmelidir.
b.Taşıma Pergeli
Taşıma pergeli küçük uzunlukların ölçülmesi, taşınması ve eşit aralıkların çoğaltılmasında kullanılır.
c.Nokta Pergeli
Noktalı pergel, genellikle çapı 10 mm’den küçük daire ve yayların çiziminde kullanılır.
d.Tirlinler
Çini mürekkebi ile çizgi çizmek ve yazı yazmak için kullanılır. Günümüzde bunların yerini rapido takımları almıştır.
Çizginin Tanımı
Çizginin Tanımı ve Önemi
Çizgi, noktaların aynı veya değişik yönlerde sınırlı veya sınırsız olarak art arda dizilmesinden elde edilen şekildir. Teknik resimde her konu önemli ve birbirine bağımlı olduğundan, biri diğerinden ayırt edilemez. Çizgiler de teknik resim çizimlerinde çok önemlidir ve çizginin kurallara uygun olarak çizilmesine özen gösterilmelidir. Teknik resim çizimleri, standarda uygun çeşitli çizgilerle oluşturulur. Bu çizgiler değişik kalınlıkta ve özelliktedir. Teknik resimde kullanılan çizgiler gelişigüzel çizilmemeli herkes tarafından kolayca okunup anlaşılacak biçimde standartlara uygun olarak doğru ve temiz çizilmelidir. Özellikle köşe birleştirmelerindeki çizgilerde taşma olmamalıdır.
 Çizgi Ölçüleri
Teknik resimde çizgi kalınlıkları, Türk Standartları Enstitüsü tarafından 0,18 – 0,25 – 0,35 – 0,5 – 0,7 – 1 – 1,4 – 2 mm olarak belirlenmiştir. Çizgi ölçüleri (kalınlıkları) resim kâğıtlarının büyüklüğüne göre, çizelgede belirtilen ölçüler arasında çizilmelidir, örneğin; çizim A4 kâğıdına yapılacaksa çizgi kalınlığı 0,5 mm, A2 kâğıdına yapılacaksa çizgi kalınlığı 1 mm olmalıdır. Çizimlerde çizgiler kalınlık olarak birbirinden rahatlıkla ayırt edilmelidir.
Çizgi Çeşitleri
Çizgi çeşitleri, kalınlıkları ve kullanma yerleri çizelgede verilmiştir. Çizgiler: A – Sürekli kalın çizgi B – Sürekli ince çizgi C – Serbest el çizgisi D – Zikzak çizgi E – Kesik çizgi (kalın) F – Kesik çizgi (orta) G – Noktalı kesik, ince çizgi H – Kesit eksen çizgisi J – Noktalı kesik, kalın çizgi K – İki noktalı kesik ince çizgi olarak harflendirilir. Teknik resim çizimlerinde çizgiler birbirleriyle çakıştığında, aşağıdaki öncelik sırasına dikkat edilmelidir:
a. Görünen kenarlar ve çevreler için A tipi,
b. Ölçü bağlama çizgileri için B tipi,
c. Görünmeyen kenarlar ve çevreler için F tipi,
d. Eksen çizgileri için G tipi,
e. Kesit düzlemleri için J tipi,
f. Ağırlık merkezi çizgileri için K tipi çizgiler tercih edilmelidir.
Standart Yazı Tipleri ve Norm Yazı Uygulamaları
Duygular ve düşünceler yazıyla açıklanır. Yazı harf ve işaretlerin bir araya gelmesiyle meydana gelir. Karışıklığı önlemek için teknik resimde standart yazı kullanılır. Standart yazı, A tipi ve B tipi olmak üzere iki çeşittir. İki yazı tipi arasındaki fark, yazı kalınlığıdır ve A tipi, B yazı tipine göre incedir. Teknik resimde B tipi tercih edilir. Kullanılan terimlerin anlamları şunlardır;
A tipi ve B tipi yazılar kendi aralarında (TS 88’e uygun) dik yazı ve eğik yazı olmak üzere ikiye ayrılır. Dik yazılar, inşaat ve mimari teknik resimde kullanılır. Harfler ve rakamlar satır çizgisine dik yazılır
Eğik yazılar, makine ve elektrik-elektronik teknik resminde kullanılır. Harfler ve rakamlar satır çizgisine 75° sağa eğik olacak şekilde yazılır.
 Yazı Şablonlarını Kullanarak Norm Yazı Yazmak
Teknik resim çizimlerinde serbest elle yazılan yazılarda yanlışlıkları ve okuma zorluklarını gidermek, yazının aynı tip ve yükseklikte olmasını sağlamak için yazı şablonlarından faydalanılır. Yazı şablonları, mika ve plastikten yapılır. Standart yazı cins veya büyüklüklerine göre bir mika veya plastik üzerine rakam ve harfler delinerek yapılmıştır. Şablonun kenarlarını kâğıttan uzak tutmak için yaklaşık 2- 3 mm ağaç veya metal çerçeve vardır.
Yazı Şablonları 2,5-3,5-5-7-10-14 ve 20 mm harf yüksekliklerinde, yazı kalınlıkları 0.25, 0.35, 0.45, 0.55, 0.70, 0.80, 1,25, 1,50 mm olarak dik, eğik ve A ile B tipi olmak üzere standart hâle getirilmiştir.
Şablonla yazı yazarken şu hususlara dikkat edilmelidir: Kalem ucu harf veya rakama göre kanalın içinde gezdirilerek yazılır. Yazılarda harflerin yan yana gelmesi için şablon yatay olarak kaydırılır. Şablonla yazı yazarken şablonun hareketi için T cetveli, gönye veya çizim aparatlarından faydalanılır. Şablonda kullanılacak kalem ucunun dik tutulması gerekir. Büyük ve küçük harflerin yazılmasında şablon ters çevrilir. Şablonla yazı yazarken harf yüksekliği, çizgi kalınlığı ve kalem ucunun birbirine uygun olmasına dikkat etmek gerekir.
Temel Geometrik Çizimler
Doğru Çizimi
Belirlenen uzunlukta cetvel yardımı ile bir doğru parçası çizilir ve uç noktaları A ve B olarak adlandırılır. T cetveli ve gönye gibi çizim malzemeleri kullanarak kaydırma yöntemi ile AB doğru parçasına paralel doğrular çizilebilir.
Daire İçine Düzgün Çokgen Çizimi
Daire İçine Düzgün Üçgen Çizimi
İlk önce O merkezli birbirine dik iki eksen çizilir. Pergel, O merkezli olmak üzere istenilen genişlikte açılarak bir daire çizilir ve daire ile eksen birleşim noktaları A, B, C, D olarak adlandırılır.
 İz Düşüm ve Görünüş Çıkartma
İz Düşüm Çizimleri
İz Düşüm Hakkında Bilgi
İz düşüm, bir cismin bir düzlem üzerine çizilmiş şekli veya düzleme düşen görüntüsüdür. Örneğin; sinemada perdeye düşen görüntü, güneşli bir günde yürürken oluşan gölge veya bir ışık kaynağından (mum, ampul vb.) çıkan ışınlarla bir cismin duvara düşen görüntüsü birer iz düşümdür. İz düşümün üzerine düştüğü düzleme “iz düşüm düzlemi”, iz düşümün düzlem üzerine düşmesini sağlayan ışınlara “iz düşüm ışınları”, iz düşüm ışınlarının çıktığı varsayılan noktaya ise “odak noktası” (bakış noktası) denir. İz düşüm çeşitleri;
Merkezî (konik) iz düşüm, ışık kaynağının yakın mesafede olması, cismin boyutlarının iz düşüm düzlemine büyük ve küçük olarak düşmesiyle oluşan iz düşümdür. Işınların cismin köşelerinden geçmesiyle elde edilen noktalar birleştirilerek cismin iz düşümü oluşturulur. Mimari, reklamcılık ve dekorasyon teknik resimlerinin çizimlerinde kullanılır.
Paralel iz düşüm, ışık kaynağının sonsuzda olması, cismin boyutlarının iz düşüm düzlemine büyüme veya küçülme göstermeden düşmesiyle elde edilen iz düşümdür. Bu iz düşümde ışınlar ışık kaynağına paraleldir. Paralel iz düşüm, eğik ve dik iz düşüm olmak üzere ikiye ayrılır.
Eğik iz düşüm, iz düşüm ışınlarının birbirine paralel ve iz düşüm düzlemine eğik (90°’den farklı açılarda) olarak gelmesi ile iz düşüm düzlemi üzerinde oluşan görünüşe “eğik iz düşüm” denir. Bu iz düşüm, eğik perspektif görünüşlerinin çiziminde kullanılır
Dik iz düşüm, iz düşüm ışınlarının düzleme dik gelmesi sonucu oluşan iz düşüme denir. Bu iz düşümde iz düşüm çizgileri cismin bir yüzüne dik geldiği için cismin o yüzü ile iz düşümü aynı büyüklükte olur. Teknik resimde en çok kullanılan iz düşüm şeklidir. Özellikle görünüş çıkarmada çok kullanılır.
Temel İz Düşüm Düzlemleri, Temel Görünüşlerin Adlandırılması ve Çizilmesi
Üretimi yapılacak bir parçanın sadece bir yüzeyinin görüntüsü o parçayı tanımlamaya yetmez. Yani cismin tek yönden görünüşü o cisim hakkında yeterli bilgiyi vermez. Bu nedenle cisimlerin görüntüleri birden fazla iz düşüm düzlemine düşürülür. Üzerine iz düşüm çizilecek olan düzlemler, birbirine bitişik ve dik kabul edilir. Birbirine bitişik ve dik konumda alınan, üzerine iz düşümlerin çizildiği düzlemlere “iz düşüm düzlemleri” denir. Temel iz düşüm düzlemlerini bir arada bulunduran kapalı şekle “diedri” denir. Diedri üzerinde bulunan iz düşüm düzlemleri şunlardır: 1. Alın iz düşüm düzlemi 2. Yatay iz düşüm düzlemi 3. Profil iz düşüm düzlemi. Diedri üzerinde bulunan “alın iz düşüm düzlemi” önden bakış için, “profil iz düşüm düzlemi” yandan bakış için, “yatay iz düşüm düzlemi” ise üstten bakış için kullanılır.
 Nokta, Doğru ve Düzlemlerin İz Düşümlerinin Çizilmesi
Noktanın İz Düşümleri
Uzaydaki A noktasının düzlem yüzeylerine dik gelen ışınlarının düzlem yüzeylerine değme noktaları, A noktasının iz düşümünü verir. Düzlemler arasında kalan çizgilere katlanma çizgileri denir. A noktasının uzaydaki yerini belirlemek için aralık, kot ve uzaklık değerleri olmak üzere üç elemana ihtiyaç vardır. Teknik resimde A noktasının iz düşümü çıkarılırken bu değerlerin bilinmesi gerekir. Noktanın yatay iz düşüm düzlemine olan mesafesine “kot”, alın iz düşüm düzlemine olan mesafesine “uzaklık”, profil iz düşüm düzlemine olan mesafesine “aralık” denir
Doğrunun İz Düşümü
Uzaydaki iki nokta birleştirildiğinde bir doğru parçası meydana gelir. Doğru parçasının uç noktalarına ait iz düşümleri ayrı ayrı çizilip birleştirilerek doğrunun iz düşümleri elde edilir. Noktaların uzaydaki iz düşümleri birleştirilerek doğrunun diedrideki iz düşümü tamamlanmış olur. Diedrideki iz düşümler epür düzlemine aktarılır. “Epür”, diedrinin açılmış şekline denir.
Düzlemin İz Düşümü
Kendi doğrultusunda olmayacak şekilde hareket ettirilen doğrunun geride bıraktığı yüzeye “düzlem” denir. Düzlemler, uzayda temel iz düşüm düzlemlerine göre çeşitli konumlarda bulunur
 Görünüş Çıkarma ve Ölçeklendirme
Görünüş Çıkarma
Temel iz düşüm düzlemlerine, dik iz düşüm yöntemiyle çizilen iz düşümlere “görünüş” denir. Cisimlerin temel iz düşüm düzlemlerine görünüşlerinin çizilmesine de “görünüş çıkarma” denir. Görünüş çıkartılmadan önce cisim çok iyi incelenmelidir. Böylece cisim, en iyi ifade edilebilecek şekilde tutularak en az görünüş sayısı ile en uygun bakış yönü belirlenir. Bazı cisimler için bir veya iki görünüş yeterli olurken bazı cisimler için üçten fazla görünüş gerekebilir. Parça görünüşlerinin çizilmesi ve çizilmiş görünüşlerin okunması, bu konuda bol miktarda alıştırma yapmayı gerektirir. Boşlukta yer kaplayan her cismin yükseklik, genişlik ve derinlik olmak üzere üç boyutu vardır. Eksiksiz bir anlatım için bu boyutlarla birlikte parçanın bitmiş hâlini gösteren resmin de çizilmesi gerekir. Bunun için değişik yapıdaki parçalara çeşitli yönlerden bakılarak görünüşleri çizilmeli, aynı zamanda çeşitli parça görünüşleri incelenmelidir. Böylelikle görünüş çizimi ve görünüş okuma alışkanlığı kazanılır. Çizilmiş görünüşler incelenirken öncelikle cisim beyinde canlandırılmalıdır. Sonra görünüşlerin isimleri ve konumları belirlenir. Bu sırada görünüşlere bakarak cismin boyutları ve görünüşlerin birbirleriyle ilişkileri belirlenmeye çalışılır. Görünüşlerde delikler veya kesik çizgiler (görünmeyen kısımlar) varsa ifade ettikleri yerler belirlenerek inceleme tamamlanır. Yapılan bu inceleme sonunda cismin şekli ve boyutları hakkında fikir sahibi olunmalıdır.
Üç Görünüşle Çizilmiş Resimlerin İncelenmesi
Görünüşler düzleme yerleştirilirken her bir görünüşün düzleme ait uzaklılarının eşit olmasına dikkat edilmelidir.
Ölçülendirmenin Gereği ve Önemi
Parçaların yapımı için gerekli ölçülerin belirli kurallara göre parça üzerine veya görünüşlerin üzerine yazılması işlemine “ölçülendirme” denir. Teknik resimde iz düşüm kurallarına göre çizilmiş bir parçanın görünüşleri, o parçanın sadece biçimi hakkında bilgi verebilir. Bunun yanı sıra parçanın boyutlarını ifade eden bilgilere de ihtiyaç duyulur. Ayrı ayrı yerlerde ve ayrı ayrı işçiler tarafından yapılan parçaların yerlerine takıldığı zaman sorunsuz çalışması gerekir. Bu özelliklere sahip parçaların üretimi, ancak eksiksiz ve kurallara uygun ölçülendirilmiş çizimlerle mümkündür. Ayrıca kırılmış, bozulmuş parçaların yeniden yapılması sırasında da ölçülendirmenin önemi ve gerekliliği ortaya çıkar. Ölçülendirme, sadece parçaların boyutlarının belirtilmesinde kullanılmaz. Aynı zamanda elektrik projelerinde ve elektronik devre tasarımlarında da büyük önem taşır.
Ölçekler
Teknik resmi çizilen cisimlerin bazıları çok küçük, bazıları ise çok büyük boyutlu olabilir. Bu nedenle büyük boyutlu cisimlerin resimleri küçük, küçük boyutlu cisimlerin resimleri ise büyük çizilmelidir. Teknik resmi çizilen parçanın resim üzerindeki çizim ölçüsünün o parçanın gerçek ölçüsüne oranına “ölçek” denir.
 Ölçek Çeşitleri
Gerçek ölçek: Parçaların üzerinden alınan ölçülere göre çizilen ölçek çeşididir. Ölçek 1:1 diye belirtilir. Küçültme ölçeği: Büyük parçaların küçültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 1:5, 1:10, 1:20, 1:50…… diye belirtilir.
Büyültme ölçeği: Küçük parçaların büyültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1…… diye belirtilir.
Ölçülendirme Elemanları ve Ölçülendirme Kuralları
Ölçü sınır çizgisi: Sürekli ince düz çizgidir. Çizgi kalınlığı 0,25 mm’dir. Ölçülendirilecek elemana dik veya gerektiğinde eğik, ancak birbirine paralel olarak çizilmelidir. Ölçü konulacak yüzeylerin kenar noktalarından uzatılarak kullanılır.
Ölçü çizgisi: Sürekli ince çizgidir. Çizgi kalınlığı 0,25 mm’dir. Görünüşten yaklaşık 7–10 mm uzaklıkta olmalıdır. Ölçülendirilecek kenara paralel konumda mümkün oldukça birbirini kesmez.
Ölçü oku: Uç açısı 15 derece ve ikizkenar üçgen şeklinde olan, ölçü çizgilerini sınırlayan ölçülendirme elemanıdır. Ölçü büyüklüğünün nereden nereye kadar olduğunu belirler.
Ölçü rakamları: Ölçü rakamları düzgün ve okunaklı yazılmalıdır. Ölçü çizgisinin tam ortasına ve 0,5 mm üst tarafına yazılır.
Ölçü rakamı: Görünüşlerin daha kolay okunmasını sağlayacak ölçüler dışındaki tüm ölçülendirmeler, görünüşlerin dış tarafında yapılmalıdır. Resimler hangi ölçekle çizilirse çizilsin, üzerine parçanın gerçek büyüklüğünü gösteren ölçüler yazılmalıdır.
Kaynak
http://megep.meb.gov.tr |
