Tipografi
 Tipografi, Yunancada “typos” (form) ve “graphia” (yazmak) sözcüklerinden türemiş olan “typographia” sözcüğünün Türkçe halidir. Kavram; “forma uygun yazmak” demektir. Yazı tipi, punto büyüklüğü, satır uzunluğu, satır arası boşluk ve benzer etkenlerin kombinasyonları ile yapılır. Harf ve yazınsal-görsel iletişime ilişkin diğer elemanların hem görsel, fonksiyonel ve sanatsal düzenlemesi hem de bu elemanlarla oluşturulan bir tasarım dili, anlayışıdır. Reklam amaçlı her faaliyette; mesajı ikna edici kılan tipografi, vazgeçilmez bir unsur olarak öne çıkmıştır. Tipografi dalında uzmanlaşmış bireylere “tipograf” denir. Tipograflar; reklamcılık ve web tasarımı gibi görsel mesajların ağırlıklı olduğu iş kollarında görev yapmaktadırlar.
Görselliğe hitap eden yazı yazmayı biliyor muyuz? Tipografi yani yazıbilimi, insanlığın en eski sanatlarındandır. Günümüzde bilgisayarlar var diye tüm işi bu makinenin yapacağını düşünüyoruz. Yurtdışında üretilmiş her çeşit yazılı belgede gördüğümüz görsel ahenk halen Türkiye’de çok az evrakta görülüyor. Kullanıcılar başlıkların sheriff’siz (tırnaksız), paragraf yazısının ise sherif’li (tırnaklı) olması (ya da tam tersi) gerektiği gibi basit görsel kurallardan habersiz. Bu yazı hepimizi ilgilendiriyor. Adım adım yazalım. Yazdığınız yazı çok kısa ise, lütfen paragraftaki satır aralığını arttırın. Ancak bunu “enter” tuşuna basarak yapmayın. Word’de yazdığınız paragraf üzerindeyken sağ tıklayıp “paragraf”ı seçin. Ardından “satır aralığı”nı bir buçuk satır gibi seçin. Başlıklarınızda Arial, Helvetica gibi kenarlarında, uçlarında tırnak olmayan ve genelde ince yazıtiplerinden seçin. Normal paragraf yazısını ise lütfen başka bir font seçin. Bu seçtiğiniz fontun uçları tırnaklı olsun. Mesela Times New Roman.
 Bir yazı sayfada asla tüm sayfa kadar uzamasın. Ne yapın ne edin yazıyı bölümlere ayırın. Her gün okuduğunuz gazeteleri hatırlayın hepsi sütunlardan oluşur değil mi? Süslemek istiyorsanız yazılarınızın ilk sayfasının ilk harfini büyütebilirsiniz. Ancak bunu font büyüklüğünü arttırarak yapamazsınız. Word’de biçim menüsünde “Başlangıcı Büyüt” en akıllı seçenektir. Sonra da bu ilk başlangıç harfini değiştirip süslü hale getirmek iyidir. Aman renklerden uzak durun! Bir yazıyı rengârenk kim okumak ister? Kısacası renkleri akıllıca kullanın. Ciddi bir iş için koyu gri, siyah ve açık gri renklerdeki fontlarla hazırlayın sayfanızı, herkes ne kadar şık olduğunu düşünecektir. Bunun sebebi gri renk, beyaz kâğıtta gümüş duygusu uyandırır. Gümüşte bu yapısıyla rahatlatıcıdır. Bir şey önemliyse hemen elimiz “kalın / bold” düğmesine gider. Oysa sadece fontu biraz büyütmek, o kelimeyi “italik” yazmak, ya da tüm yazıyı koyu gri yazarken önemli kelimeyi siyah yazmak işi ne kadar profesyonel gösterecektir değil mi?
 Yazının büyüklüğü işinizi bozabilir. Örnekler; standart yazıyı Times New Roman, 12 punto kabul edersek bunu büyütmek bir şeyleri zorlamak demektir. Amacımız ne? Öğretmen çok puan versin diye yazımızı olduğundan fazla mı göstermeye çalışıyoruz? Neden büyük yazıyoruz. Fakat bir el ilanı söz konusu olduğunda büyük font kullanmak zorunluluk gibidir. Aynı şekilde hep rastladığımız kiralık, satılık evlerin camlarına sokaktan görünmeyen ufaklıkta telefonlar yazılması bu duruma örnektir. Yazının karakteri size uygun değilse ve bilgisayarınızdakiler sizi mutlu etmiyorsa DaFont, www.dafont.com sitesinde en beğenilenler “Top 100″ listesine bir göz atın. Beğendiğiniz fontu indirip Windows kurduğunuz harddiskteki “Windows” klasörü içindeki “Font” klasörüne ekleyin. Böylece alternatifleriniz olacak. Yazıtiplerini seçtiğinizde, yazıyı başkasına gönderdiğinizde karşı tarafta olmayacağını düşünerek seçebilirsiniz. Kimileri fontu da birlikte yolluyor. Ancak Word söz konusu ise size süper bir önerimiz var. Kullandığınız yazıtipini belge içine gömebilirsiniz. Böylece her bilgisayarda aynı görülür. Nasıl mı? Word içinde “Araçlar” menüsüne girin “Seçenekler”i seçin sonra “Kaydet” sekmesinde “TrueType yazıtiplerini / fontları katıştır” seçin.
Yazı tiplerinin bazıları eşit aralıklıdır. Bunlar eski daktilo sisteminden kalan berbat şeylerdir. Lütfen kullanmayın. Bilimsel araştırmalar en zor okunan fontların bunlar olduğunu gösteriyor. Mesela “Courier New”.
 Sunu hazırlarken unutmayın ki, sunu projeksiyonla yansıtılacak ve her ne kadar ekrana göre büyüyecekse de, belli ayarları var 24 – 26 punto gibi yazı büyüklüğü ile ve bir sayfada 5 – 9 maddeden fazla koyulmaması gözetilmeli. Ayrıca lütfen taban koyu renk ise yazıyı açık renk, tabanı açık renkse yazıyı koyu renk kullanın. Kontrastlar ve renk uyumları dikkate alınmalı. Sunularda ayrıca kısmen gölgeli yazı da kullanabilirsiniz. Aman aman lütfen “Comic Sans MS” fontunu partiler, doğum günleri gibi konular dışında kullanmayın. Belki çok hoşunuza gidiyordur. Özellikle eğitim camiası müthiş tutar bu yazıtipini, çok samimi bulurlar Ama dünyada üzerine en çok karşı site açılan (mesela http://www.bancomicsans.com/home.html) görsel sanatçıların ve bilim adamlarının uzak durun diye anlattığı bu font çizgiromanlar için (Tommiks, Teksas X-Men, Spiderman, Superman vs.) üretilmiştir. Yazı için üretilmemiştir.
 Pixel fontları çok az kişi biliyor. Bir yazıda çok küçük font kullandığınızda pırıl pırıl okunsun istiyorsanız, normal fontlarınızı ne kadar küçültseniz de net olamadığını görürsünüz. Neden böyledir? Fontlar çizgilerden oluşur ve çizgi için gerekli mesafe azalması netliği olumsuz etkiler. Siz ne yaparsınız çare olarak? Yukarda bahsettiğimiz DaFont sitesinden Pixel Font indirirsiniz. Flash gibi programlarla çalışanlar ve görsel tasarımcılar bu işi çok iyi bilir. Grafik fontlar ise başta sadece eğlence olsun diye yapıldığı düşünülen oysa hayat kurtaran yazıtipleridir. Diyelim yazı içinde Nike’dan bahsetmek istiyorsunuz ya da Coca Cola. Onların simgesel bir yazı şekli vardır. İlgili fontu indirince klavyeden harflere basınca resimler çıktığını görürsünüz. Harf yerine çıkan bu resimler her şey olabilir. Uçsuz bucaksız imkânlar tanır. En güzeli de büyütüp küçültülünce bozulmazlar.
Yazıtipi kullanırken o yazıtipi ailesinin lisanslı olabileceğini unutmayın. Sonuçta onu da bir insan yapmıştır. Kamuya bağışlamamış olabilir ve geçimini bu sanatla sağlıyor olabilir. “Olur mu öyle şey?” demeyin oluyor. Siz fiyatını verip satın aldıktan sonra grafiklerinizde kullanabilirsiniz. “Kendim yazıtipi oluşturmak istiyorum” diyorsanız, hevesinizi kırmak istemeyiz ama bu bir bilimdir. Birçok gazete ve dergi, uzmanlara kendilerine özgü copyright’lı yazıtipi ısmarlarlar. Siz de “amatörce de olsa yapayım” diyorsanız Font Creator programı ve vektörel bir çizim programı (Illustrator olabilir) ile başlayabilirsiniz. Kimileri kendi el yazılarını bile font yapıyor. Düşünün Word’de yazı yazarken sizin el yazınız beliriyor. Eğlenceli değil mi? Helvetica fontu, Arial fontundan daha profesyonel daha soylu geçmişi olan bir fonttur. Arial yerine Helvetica’ya yönelin. (Bkz http://www.engagestudio.com/helvetica/)
 Web Tasarım Dünyasında Tipografi Sanatı
Web tasarımı için önemli kurallar arasındadır tipografi sanatı. Bu kadar önemli olmasına rağmen aslında tasarımla uğraşanların birçoğu habersizdir bu sanattan. Kimileri bu sanatın farkında olarak yapar gerçek anlamıyla, kimileri olmayarak tipografi sanatına yaklaşır. Tipografi Yunanca kökenli bir kelimedir. “Tasarıma uyabilecek en iyi yazı” anlamına gelir. Yazının punto büyüklüğü, kullanılan font ve yazının yapılan tasarıma göre şekillendirilmesidir. Harflerin sanatsal olarak düzenlenmesi, şekil biçim ve büyüklüğünün verilmesi ya da yalnızca yazılardan oluşan bir resim yapabilme sanatıdır. Tipografi başka bir deyişle, harf ve sembollerle ifade edebilme tekniğidir.
Kaliteli bir web sitesinde tipografi sanatına önem verilmiştir. Yazıların büyüklüğü, okunabilir olması için aralarındaki boşluk, alt satır boşlukları, puntoları ve fontları, her biri bir düzen içerisindendir. Tipografi sanatı için tavsiye edilen en fazla 2 font ve 2 punto büyüklüğü kullanmanızdır. Yalnızca web tasarım için değil, afiş tasarımları, reklam ve banner grafiklerinde de önemlidir. Bir reklam afişindeki dikkat çeken punto, font, renk ve şekiller tipografi sanatıdır. Bir yazının şeklini, renklerini tasarımın amacına uygun şekilde dizayn etmek tasarımın kendisi kadar önemlidir. Tipografi yalnızca anladığımız anlamda, bir yazının puntoları, fontları, renkleri, boşluk kısımları değildir. Aynı zamanda harflerle temsil edebilme sanatıdır, yalnızca harflerle bir çizim yapabilmektir, yazılan harflerle tasarımı birleştirebilmektir. Tipografideki amaç; yazının daha çok ön plana çıkmasıdır ve tasarımı yalnızca harflere vermektir, asıl tasarlanan harflerdir. Harflerin her biri zaten başlı başına bir tasarımdır tipografide ve bu harflerin de başka şekillerle şekillendirilmesi tipografi sanatını temsil eder. Kaliteli internet sitelerinde de küçük ya da büyük ölçekli birer tipografi sanatı bulunur, yani web dizayn ve tipografi sanatı birbirinden ayrı tutulamaz.
Kaynak
http://www.unutulmussanatlar.com
|
