Batik

Kumaş ya da bez üzerine bir tür resim yapma tekniğidir. Herhangi bir düz kumaş üzerine deseni oluşturmak suretiyle boyama işlemine tabi tutularak oluşturulan kumaşlara “batik dokumalar” diyoruz. İhtişamlı, lüks elbiseler konu edildiğinde batik elbise akla gelir. Elbise gibi, masa örtüleri, yastık yüzü, duvar örtüleri, şal, eşarp, çocuk giysilerinin de yapıldığı “batik dokumalar” günümüzde bütün dünyanın ilgisini çekmektedir.

Batik tekniği, özellikle son yıllarda dünyada ve ülkemizde çok aranan ve geçerli bir sanat dalıdır. Başlangıçta bu sanat sadece giysilerde kullanılırken, yaygınlaştıkça bu teknik, kumaşların kullanıldığı her alanda uygulanmaya başlamıştır. Batik, çıkış yeri Endonezya olan, yüzyıllar kadar eski bir tekniktir. İlk kez XVI. yüzyılda seyahate çıkanlar tarafından, sanat değeri yüksek, batik örtülerin yapıldığı meydana çıkmıştır. XIX. yüzyıldan itibaren de batik tekniği Avrupa el sanatlarına girmiştir. Batik desenlerinde, doğanın çiçekleri, renkli kelebekler, cennet kuşları stilize edilerek motif olarak kullanılmaktadır. Jawa’da batik elbiseler için genellikle pamuklu kumaşlar, Avrupa’da ise çok ince dokunan pamuklu kumaşlar tercih edilmektedir. Celebes Adası’nda balmumu, kumaşa bambu kamışlarıyla sürülürdü. XVIII. yy. ortalarına gelindiğinde Jawa’da çok daha ayrıntılı desenler elde edilmesini sağlayan kulplu ve dar ağızlı küçük bakır eritme kabı (batik cezvesi) kullanılmaya başlandı.

Bir başka Jawa yeniliği ise XIX. yüzyılda geliştirilen ahşap uygulama balmumu kalıbıdır. Hollandalılar hem kumaşı hem bu tekniği Avrupa’ya getirdiler. Günümüzde Jawa desenleri elde etmek için balmumu uygulamada kullanılan makineler aynen elde yapılan uygulamalardaki balmumu çatlaklarından sızan boya lekeleri gibi etki vermektedir. Günümüzde bir benzerinin yapımı aynen mümkün olmadığından gerek giysi ve gerekse dekoratif yapılan batikler ağırlığını sürdürmektedir.

Batik Uygulamaları

1 ) Mumlu Batik

      a- Kazıma Batik

      b- Kalıpla Batik

2) Bağlama Batik (Tahta Batik)

3) Linalyum Batik

4) Şablon Batik

5) Kâğıt Batik

6) Akıtma Batik

Batik boyası, ısıya dayanıklı, yıkanabilir ve parlak renkli boyalardan olmalıdır. Boyalar birbirine karıştırılarak istenen tonda değişik renkler elde edilebilir. Batik çalışmalarında beyaz kumaşın üzerine desene göre kalemle desenler çizilir. Renkli olması istenmeyen yerler balmumuyla kapatılır. Kumaş, boya banyosunda renklendirilir. Desende tercih edilen renkler elde edilinceye kadar bir kaç defa mumlanarak renklendirilir. Çalışma sırasında mumda yer yer kırılmalar olur ve bunlara biraz renk karışır. Bu, batik çalışmalarının karakteristik özelliğidir. Kumaş seçiminde kumaşın cinsi, batiğin kullanılacağı yere göre değişir. Dekoratif eşyaların yapımında, her türlü kumaşla çalışılır. Çalışmalarda doğal ipek de değerlendirilebilir. Atkılar, şallar, başörtüleri doğal ipekten yapılabilir. Her türlü desenle batik çalışmaları yapılabilir. Zıt renklerle yapılan çalışmalarda özel işlemler gerekir. Çalışmalarda birbirini tamamlayan renkler de tercih edilir. Örneğin beyaz, sarı, kahverengi, kırmızı, bordo, siyah gibi…

Kullanılan araç ve gereçler

Balmumu, parafin, kasnak, batik cezvesi, kumaş, kumaş boyaları, fırçalar, raptiye, eldiven, kalem, kumaştan mumu almak için gazete veya hamur kâğıt, gaz veya benzin.