Siirt Battaniyesi
 Türkiye'de ve dünyada nam salmış olan Siirt battaniyesi eksi 30°C’de bile insanı ısıtabilecek özelliktedir. Siirt'in bu battaniyesi geçmişten bu yana halk kültürünün önemli unsurlarındandır. Geleneksel dokuma şekillerine bağlı kalarak dokunmaktadır. Siirt battaniyesi 1. kalite tiftikten dokunmaktadır.
Tiftikte başlıca 6-7 çeşit renk bulunmaktadır. Devetüyü, krem rengi, siyah, zeytin rengi, kahverengi, gri ve beyazla siyahın karışımından elde edilen açık mavi tonlarından dokunmaktadır. Dokuma motifleri genelde düz tek renk veya karışık renklerde çizgili motifler verilerek dokunmaktadır.
Siirt battaniyesi ev dekoru olup yatak örtüsü, yer kilimi, kanepe koltuk örtüsü, Şark köşesinde otantik olarak kısaca evinizin her bölümünde kullanılır.
Siirt battaniyesini çamaşır makinesinde 30°C’de tüylü tarafı içe gelecek şekilde katladıktan sonra sıkmadan yıkanır.
Battaniyeyi nemli yerde tutmamalı, mümkün olduğunca nemli ortamdan uzak tutmalıdır. Sandığa veya dolaba kaldırıldığında arasına tütün veya naftalin katarak saklandığında bu battaniyeyi ömürlük kullanabilirsiniz. Kaliteli bir Siirt battaniyesi 50 yıla kadar dayanabilme özelliğine sahiptir. Dokumada kullanılan tiftik ve çözgüleri kaliteli ve hiç bir şekilde solma ya da yıpranma yapmaz.
Battaniyecilik sanatı 1800-1900‘lü yıllardan beri babadan oğla gelerek devam etmektedir, Yıllardan beri doğallığını, parlaklığını güzelliğini koruyarak bugünlere gelmiştir. İçindeki el emeği göz nuru alın teri ve hayat şartları ile mücadele ederek müşterilerin karşısına çıkmıştır.
 Siirt battaniyesinin üretim aşamaları
Siirt battaniyesi Doğu ve Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu bölgelerinde yetişen tiftik keçilerinin tüylerinin yılda bir defa kırpılarak toplanır. Toplanan doğal tiftik renklere ayrılır. Ayrılan tiftik tarama fabrikalarında taranır daha sonra yıkanır, kurutulur. Kurutulduktan sonra el ile kirmenle ip haline getirilir. İpler çileler şekline getirilerek çileler tahta makaraların üzerine takılarak çıkrık yardımıyla tahtadan yapılmış küçük makaraların üzerine sarılır. Sarılan makaralar mekiğe geçirilerek battaniye tezgâhında dokunur.
Battaniye dokuma işlemi bittikten sonra tekrar tezgâh üzerine serilerek demir taraklarla veya tel fırçalarla tüy çıkarma işlemi başlar. Demir, tarak ve fırçalarla battaniye dokumasına sürte sürte yavaş yavaş tüy çıkarılmaya başlanır. Tüy çıktıktan sonra dokunan battaniye tezgâhtan kesilerek yıkama için hazırlanır. Yıkama için battaniye, namazlık, halı gibi yere serilerek sıcak su, soğuk su, deterjan üzerine bir miktar serpilerek yıkanır. İstenirse naylon tarakla saç tarar gibi baklava, kare, üçgen şekilleri verilerek elbise gibi asılarak kurutulur. Kuruduktan sonra o şekiller üzerinde kalır.
 Son zamanlarda elyaf ve polyesterin gelişmesiyle Siirt battaniyesinin hammaddesinin içine katılarak veya saf olarak dokunarak, boyatılarak ucuza mal olduğundan tercih ediliyor. Böylece ömründen parlaklığından kalitesinden çalınarak ömrünün kısa olmasına ve pazardan kalkmasına neden oluyorlar.
Kaliteli, orijinal ortalama 30-40 yıl ömrü olan Siirt battaniyesi doğal renklerde, renkleri parlak, yıkandıkça solmayan çok az tiftik keçisi kokusu olan özelliklerde olur.
Güneydoğu’nun incisi olan Siirt battaniyesi, Siirt'in en önemli meşhur ürünlerinden biridir. Siirt denilince akla ilk tiftikten üretilen Siirt battaniyesi gelir. Siirt battaniyesi ilk olarak 120 yıl önce bir Siirtli tarafından dokunmaya başlandı. 120 yıl öncesinden bu yana Siirt battaniyesi halen aynı özenle keçi tiftiğiyle üretilmektedir. Siirt battaniyesinin rengi doğal renklerden oluşur; siyah, beyaz, devetüyü rengi gibi renklerden oluşur bu renklerden düz sade tek renk ve çeşitli desen ve motiflerle üretilir...
 Siirt battaniyesi nasıl üretilir?
Siirt battaniyesi tiftiğin iğ ile eğrilmesinden sonra sarılarak bent dediğimiz şekle getirilir. Bundan sonra makara şeklindeki tahtaya sarılıp mekikte dokunacak tezgâha uygun hazırlanır. Bu aşamalardan sonra dokuma safhasına geçilir, makaralı iplikler mekikten geçirilip tezgâha hazırlanmış çözgülerin arasından geçirilip “deffe” denilen tahta ile çileler halinde dokunmaya başlanır. Dokuma esnasında mekik sürekli biter ve dokuyan usta bu mekiği tekrar makara ile doldurur. Çözgülere eğrilmiş tiftiği dokur bu aşamalardan sonra dokuma, verilen motife göre uzun sürebilir 1 ile 4 gün arasında dokuma devam eder ve bundan sonra dokunan battaniye tarakla taranıp tüylendirilerek battaniye tezgâhtan alınıp yıkanma ve kurulama işlemi tamamlandıktan sonra satışa sunulur.
Siirt battaniyesinin kalitesi
Siirt battaniyesinin kalitesini etkileyen unsurların başında, dokunduğu tiftiğin kalitesi gelmektedir. Tiftiğin kalitesini etkileyen en önemli etkenlerden birisi de renktir. Tiftikte ana renkler beyaz, kahverengi ve siyahtır. En makul olan beyazdır. Tiftiğin elde edildiği bölge de kaliteyi etkileyen etkendendir. En kaliteli tiftik Kastamonu tiftiğidir. Siirt battaniyelerinin kalitesini belirleyen etkenlerden birisi de dokuyucunun ustalığıdır.
Kaynaklar
http://siirtbataniyesi.blogspot.com.tr/
http://www.siirtbattaniyesi.com/
|
